Δεν μπορεί ο καθένας να υπερηφανεύεται για την μνήμη του. Πόσο γνώριμη μας είναι η αίσθηση ότι: «Ναι, στην άκρη της γλώσσας μου στριφογυρίζει, αλλά δεν μπορώ να το θυμηθώ». Συχνά λέμε: «Έχω αδύνατη μνήμη», όπως λέμε ‘’έχω αδύνατη όραση’’- σαν να μην εξαρτάται η μνήμη και από εμάς, τον ίδιο τον άνθρωπο.
Ωστόσο, οι άνθρωποι δεν διακρίνονται για δυνατή ή αδύνατη μνήμη και την ικανότητα χρησιμοποίησής της. Δυστυχώς, οι άνθρωποι είτε αγνοούμε τους νόμους της μνήμης, είτε τους χρησιμοποιούμε ασυνείδητα, και φυσικά διόλου αποτελεσματικά.
Οι οκτώ νόμοι της μνήμης
Ο νόμος της κατανόησης: Είναι ο απλούστερος, αλλά και ο σημαντικότερος. Οι άνθρωποι τόσο άσχημα θυμούνται αυτό που διάβασαν, όσο λιγότερο το σκέπτονται οι ίδιοι. Όσο πιο βαθειά κατανοούμε αυτό που θέλουμε να συγκρατήσουμε, τόσο σταθερότερα, ευκολότερα και λεπτομερέστερα διατηρείται στην μνήμη μας.
Ο νόμος του ενδιαφέροντος: Όπως έγραψε ο Ανατολό Φρανς, ‘’για να χωνέψουμε γνώση, χρειάζεται να καταπιούμε με όρεξη’’. Αυτό που έχει ενδιαφέρον, το ‘’νόστιμο’’, το θυμόμαστε και αποθηκεύεται αυθόρμητα στην μνήμη, χωρίς να καταβάλλουμε ιδιαίτερες προσπάθειες.
Ο νόμος των προγενέστερων γνώσεων: Όσο περισσότερες γνώσεις κατέχουμε για το συγκεκριμένο θέμα, τόσο ευκολότερα απομνημονεύουμε κάθε τι νέο. Καθένας θα έχει παρατηρήσει, ότι, όταν παίρνουμε στα χέρια ένα βιβλίο που διαβάσαμε πριν αρκετό καιρό, το διαβάζουμε σαν τώρα να το ανοίξαμε για πρώτη φορά. Αυτό σημαίνει ότι την πρώτη φορά μας έλειπε η πείρα και η πληροφόρηση σχετικά με αυτό το θέμα, ενώ τώρα έχουν συγκεντρωθεί γνώσεις. Γι’ αυτό και, κατά την διαδικασία του διαβάσματος, της μελέτης του βιβλίου, δημιουργούνται σχέσεις ανάμεσα στις γνώσεις που είχαν συσσωρευτεί και στις νέες που αρχίζουμε να θυμόμαστε.
Ο νόμος της ετοιμότητας για απομνημόνευση: Απομνημονεύοντας μία πληροφορία την οποία ακούσαμε ή πήραμε από κάποιο κείμενο για μακρό χρονικό διάστημα, την θυμόμαστε σε οποιαδήποτε περίπτωση καλύτερα από όταν την απομνημονεύουμε σε μικρό, σύντομο χρονικό διάστημα.
Ο νόμος του συνειρμού: Έχει ήδη καταγραφεί από τον Αριστοτέλη, τον 4ο αιώνα π.χ αιώνα, ότι οι παραστάσεις που δεχόμαστε ταυτοχρόνως ανακαλούν η μία την άλλη από την μνήμη λόγω συνειρμού.
Ο νόμος της διαδοχικότητας: Ευκολότερα μπορούμε να θυμόμαστε το αλφάβητο με την συνηθισμένη κανονική σειρά του, παρά με την αντίθετη. Οι παραστάσεις που έχουν απομνημονευθεί στην σειρά η μία μετά την άλλη, επανέρχονται με την ίδια σειρά όταν τις φέρνουμε στην μνήμη μας.
Ο νόμος των ισχυρών εντυπώσεων: Όσο ισχυρότερη ήταν η πρώτη εντύπωση από αυτό που θυμόμαστε, τόσο καθαρότερα έρχεται στην μνήμη μας. Όσο περισσότερο είναι τα κανάλια από τα οποία μας έρχεται μία πληροφορία, τόσο καλύτερα αυτή διατηρείται στην μνήμη μας.
Ο νόμος της αναστολής: Οποιαδήποτε επόμενη απομνημόνευση αποτελεί τροχοπέδη για την προηγούμενη, την φρενάρει. Η πληροφορία που μάθαμε πρέπει να «κατασταλάζει» στην μνήμη, πριν δεχτούμε μία καινούρια. Η καλύτερη μέθοδος για να ξεχάσουμε αυτό που μόλις μάθαμε, είναι να προσπαθήσουμε αμέσως να φέρουμε στην μνήμη μας κάτι παρόμοιο. Γι’ αυτό οι μαθητές δεν πρέπει να διαβάζουν Φυσική μετά τα Μαθηματικά, ή Λογοτεχνία μετά την Ιστορία- και τα ποιήματα να τα μαθαίνουν πριν κοιμηθούν…
Πώς πρέπει να θυμόμαστε
- Πριν από την μελέτη ενός βιβλίου, άρθρου ή ντοκουμέντου, πρέπει να προσπαθούμε να προσδιορίσουμε το περιεχόμενό τους
- Πριν από το διάβασμα, σκεφτείτε ποιες πληροφορίες θέλετε να πάρετε από το κείμενο, σε τι σας χρειάζεται.
- Πριν από το διάβασμα, θυμηθείτε ότι σας είναι γνωστό σχετικά με το θέμα που διαπραγματεύεται το βιβλίο ή το οποιοδήποτε κείμενο πρόκειται να μελετήσετε.
- ‘’Ταρακουνήστε’’ τις γνώσεις σας.
- Αν ετοιμάζεστε για εντατική πνευματική εργασία, υπολογίστε καλά την κατάσταση στην οποία βρίσκεστε. Η στενοχώρια, ο θυμός, η ανασφάλεια, ο φόβος είναι εχθροί της μνήμης.
- Ποτέ μην σημειώνετε κάτι χωρίς να προσπαθείτε να το κατανοήσετε καλά και να το απομνημονεύεστε.
Εκτός από τους κανόνες αυτούς, μπορείτε και οι ίδιοι να σκεφτείτε πολλούς άλλος ακόμα, στηριζόμενοι πάντα στους νόμους που διέπουν την μνήμη μας. Όταν γνωρίζουμε αυτούς τους νόμους, μπορούμε κυριολεκτικά να θυμηθούμε πολύ περισσότερα- έστω κι αν ακόμα παραπονιόμαστε για την μνήμη μας.