Τέλος στην «ομηρία» από τα χρέη για όσους επιχειρηματίες κήρυξαν πτώχευση, βάζει διάταξη του υπουργείου Οικονομικών, που ενσωματώθηκε στο νομοσχέδιο για τα Ιδρύματα και τις Σχολάζουσες Κληρονομιές, το οποίο ψηφίστηκε στη Βουλή την περασμένη εβδομάδα και από την προσεχή Δευτέρα (15/12/25) θα είναι πλέον «νόμος του κράτους».
Η διάταξη δίνει «ανάσα» σε χιλιάδες επιχειρηματίες οφειλέτες, που πλέον απαλλάσσονται από διώξεις, καταφεύγοντας στην πτώχευση, ενώ την ίδια ώρα, με βάση άλλη ρύθμιση το κράτος θα επιδοτεί με «voucher» επαγγελματίες που δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν, προκειμένου να λάβουν υποστήριξη από ειδικούς, οι οποίοι θα τους βρουν τους τρόπους και τα μέσα για να ορθοποδήσουν.
Πτώχευση δίχως ποινικές καταδίκες
Πιο συγκεκριμένα, με τη νέα διάταξη που προστίθεται ως άρθρο 198Α στον ν.4738/2020, αλλάζει ριζικά το τοπίο για επιχειρηματίες και πολίτες που λύγισαν υπό το βάρος των χρεών.
Αυτή η διάταξη συνιστά «δεύτερη ευκαιρία» για επαγγελματίες που έκλεισαν την επιχείρησή τους λόγω αντίξοων συνθηκών, απελευθερώνοντάς τους από ποινικές καταδίκες και επιτρέποντάς τους να ξεκινήσουν από την αρχή, απαλλαγμένοι πλήρως από το «στίγμα» και τα βάρη του παρελθόντος.
Συγκεκριμένα, η «λυτρωτική» αυτή διάταξη (άρθρο 178 του νέου νόμου) προβλέπει ότι, από τη στιγμή που δημοσιεύεται η δικαστική απόφαση πτώχευσης ή που καταχωρείται το όνομα του οφειλέτη στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας, αυτομάτως παύει κάθε δίωξη για χρέη προς εφορία και ΕΦΚΑ. Η ρύθμιση καλύπτει τόσο τα αδικήματα μη καταβολής χρεών προς το Δημόσιο όσο και την καθυστέρηση καταβολής εισφορών στους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι εάν ο οφειλέτης ολοκληρώσει επιτυχώς τη διαδικασία της πτώχευσης και απαλλαγεί νόμιμα από τα χρέη του - κάτι που συμβαίνει μετά την παρέλευση ενός έως τριών ετών συνήθως ανάλογα με την περίπτωση - τότε το αξιόποινο εξαλείφεται οριστικά. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι το αδίκημα διαγράφεται από το ποινικό μητρώο του.
Με το μέτρο αυτό, όπως δήλωσε ο υπουργός Κυριάκος Πιερρακάκης κατά την διαδικασία συζήτησης και ψήφισης στη Βουλή του νέου νόμου, «το κράτος επιλέγει να μην ποινικοποιεί την οικονομική δυσκολία: η ποινική δίωξη για οφειλές προς Δημόσιο και Ταμεία αναστέλλεται κατά τη διάρκεια της πτώχευσης και εξαλείφεται όταν ο οφειλέτης απαλλάσσεται από τα χρέη του, δίνοντάς του πραγματική "δεύτερη ευκαιρία"».
Πρόληψη πριν την κατάρρευση με πρόγραμμα voucher
Το δεύτερο σκέλος των μέτρων (άρθρο 177) εισάγει για πρώτη φορά στην πρακτική των επιχειρήσεων συστήματα πρόληψης της οικονομικής κατάρρευσης, πριν δηλαδή φτάσουν στο σημείο «χωρίς επιστροφή» εξαιτίας των χρεών τους.
Μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και της Κοινωνίας της Πληροφορίας, το κράτος θα χορηγεί δωρεάν voucher σε επαγγελματίες που απειλούνται ή βρίσκονται σε κίνδυνο αφερεγγυότητας, καλύπτοντας το κόστος εξειδικευμένης υποστήριξης και καθοδήγησης από πιστοποιημένους ειδικούς συμβούλους.
Η λειτουργία του προγράμματος στηρίζεται στον «Μηχανισμό Έγκαιρης Προειδοποίησης», ένα σύστημα που θα παρακολουθεί τους οικονομικούς δείκτες των επιχειρήσεων εντοπίζοντας έγκαιρα πρόδρομα σημάδια κινδύνου. Όταν το σύστημα "χτυπάει κόκκινο" για κάποιον επαγγελματία, αυτός θα μπορεί να υποβάλει αίτηση μέσω ειδικής πλατφόρμας του προγράμματος της Γενικής Γραμματείας Χρηματοπιστωτικού Τομέα και Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, προκειμένου να λάβει την επιταγή και να προσφύγει σε συμβούλους που θα αναλάβουν να τον καθοδηγήσουν.
Το καινοτόμο στοιχείο του προγράμματος είναι ότι δεν καλύπτει μόνο οικονομικές και νομικές συμβουλές για τη ρύθμιση των οφειλών. Για πρώτη φορά το κράτος αναγνωρίζει επίσημα το ψυχολογικό βάρος της υπερχρέωσης, καλύπτοντας δωρεάν και υπηρεσίες ψυχολογικής υποστήριξης, ενδυνάμωσης και εμψύχωσης (mentoring) για να μπορέσει να χαράξει νέα πορεία κάθε επιχειρηματίας που αισθάνεται πως «πνίγεται» και δεν βρίσκει δρόμο διαφυγής στα προβλήματα.
Αυτή η ολιστική προσέγγιση στοχεύει να στηρίξει τον οφειλέτη, όχι μόνο να καταρτίσει ένα βιώσιμο οικονομικό σχέδιο διάσωσης και ανάκαμψης της επιχειρήσεώς του, αλλά και να βρει το σθένος (πέρα από τα χρηματοοικονομικά «εργαλεία») για να το υλοποιήσει, με στόχο να την εξυγιάνει, να την αναπτύξει και να την εξελίξει, χωρίς ταυτόχρονα να πάψει να τηρεί τις υποχρεώσεις και τις ρυθμίσεις του -κάτι που μπορεί να σημαίνει «ξαφνικό θάνατο» για κάθε επιχείρηση.
Όπως προβλέπει ο νέος νόμος, με κοινή υπουργική απόφαση που θα εκδοθεί, θα καθοριστούν οι ακριβείς προϋποθέσεις, τα κριτήρια επιλεξιμότητας και ο χρόνος έναρξης του προγράμματος, ενώ ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη η εκπαίδευση ειδικών συμβούλων έγκαιρης προειδοποίησης που θα στελεχώσουν το σύστημα.
Διατάξεις για ευάλωτους οφειλέτες
Ο νόμος περιλαμβάνει επίσης τεχνικές ρυθμίσεις που αφορούν ευάλωτους οφειλέτες που λαμβάνουν κρατική συνεισφορά για την κατοικία τους.
Συγκεκριμένα, το άρθρο 179 προβλέπει πως αν ένας ευάλωτος οφειλέτης που δικαιούται επίδομα, αποφασίσει να μπει στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό Ρύθμισης Οφειλών και υπογράψει νέα σύμβαση περισώζοντας την κατοικία, η προηγούμενη κρατική συνεισφορά διακόπτεται αυτόματα.
Αυτή η διάταξη στοχεύει να αποφευχθεί η διπλή επιδότηση του ίδιου οφειλέτη από διαφορετικά προγράμματα. Αφού με τη νέα ρύθμιση διασώζει την κύρια κατοικία του και δεν πρόκειται να την παραδώσει στον Φορέα Ακινήτων, δεν συντρέχει πλέον ο λόγος να λαμβάνει την προσωρινή επιδότηση που προοριζόταν για να παραμείνει στο σπίτι του μέχρι την οριστική μεταβίβαση στον Φορέα. Η ρύθμιση προστατεύει τον οφειλέτη από το ενδεχόμενο να κληθεί στο μέλλον να επιστρέψει επιδοτήσεις που έλαβε αχρεωστήτως, αφού εξέλιπε ο αρχικός σκοπός χορήγησής τους.