Με τη σκλήρυνση των μεταναστευτικών πολιτικών και τη μείωση της κρατικής χρηματοδότησης στην έρευνα, η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ επανακαθορίζει τον παγκόσμιο τεχνολογικό χάρτη. Η εξέλιξη αυτή δημιουργεί, σύμφωνα με Ευρωπαίους επενδυτές και πολιτικούς, μια σπάνια συγκυρία για την Ευρώπη, που ως τώρα ζούσε στη σκιά της Σίλικον Βάλεϊ. Πλέον, υπάρχει παράθυρο προσέλκυσης ταλέντου και startups που μέχρι πρότινος θα κατέληγαν αυτονόητα στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Όπως εξηγεί ο Alexander Scharz από το αυστριακό κέντρο καινοτομίας Xista, «αρκετοί που θα πήγαιναν υπό κανονικές συνθήκες στις ΗΠΑ, τώρα είτε φοβούνται είτε δεν μπορούν. Εκεί μπορούμε να παρέμβουμε και να κατευθύνουμε αυτή τη ροή προς την Ευρώπη».
Αν και δεν καταγράφεται ακόμη μαζική στροφή ερευνητών ή επιχειρηματιών, η σχετική κινητικότητα έχει ήδη ξεκινήσει. Κυβερνήσεις όπως της Αυστρίας κινούνται ταχέως για να γίνουν κόμβοι υποδοχής αμερικανικών ταλέντων, διευκολύνοντας τη μετεγκατάσταση ακαδημαϊκών μέσω επιδοτήσεων, γρήγορων προσλήψεων και ειδικών νομικών διατάξεων. Η Νορβηγία έχει ήδη διαθέσει 100 εκατ. κορώνες για να προσελκύσει κορυφαίους ερευνητές, ενώ η Γαλλία, το Βέλγιο και η Ολλανδία λάνσαραν νέα προγράμματα “επιστημονικής ασυλίας” για όσους εγκαταλείπουν τις ΗΠΑ λόγω των μέτρων Τραμπ.
Αγώνας για μια ευρωπαϊκή αγορά κεφαλαίων
Πέρα από το ανθρώπινο κεφάλαιο, η πολιτική αβεβαιότητα επιταχύνει και τις συζητήσεις στις Βρυξέλλες για την οικονομική ανεξαρτησία της Ε.Ε. Τον Μάρτιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε σχέδιο για την εμβάθυνση της Ένωσης Κεφαλαιαγορών και την ενίσχυση των ευρωπαϊκών startups μέσω ενδοευρωπαϊκής χρηματοδότησης. Όπως δήλωσε ο Padraig Nolan, της Συμμαχίας Νεοφυών Επιχειρήσεων της Ε.Ε., η Ευρώπη πρέπει να σταματήσει να εξαρτάται από εξωτερικούς τεχνολογικούς προμηθευτές και να προσφέρει στις επιχειρήσεις της πιο καθαρό δρόμο προς τη μεγέθυνση.
Η ανάγκη αυτή προκύπτει και από την υπερβολική εξάρτηση από τραπεζικά δάνεια, γεγονός που αναστέλλει την ανάπτυξη των startups. Χαρακτηριστικό είναι ότι κολοσσοί όπως το Spotify και η Stripe αναγκάστηκαν να αναζητήσουν επενδυτικά κεφάλαια στις ΗΠΑ, παρότι ξεκίνησαν από την Ευρώπη.
Χρόνιες παθογένειες και νέες προοπτικές
Παρότι η Κομισιόν προωθεί την Ένωση Κεφαλαιαγορών από το 2014, τα εμπόδια παραμένουν: πολιτικές αγκυλώσεις, προστατευτισμός και δισταγμοί των κρατών-μελών να επενδύσουν μέσω των ταμείων τους σε επιχειρήσεις εκτός των συνόρων τους. Επιπλέον, η υπερβολική γραφειοκρατία και οι αυστηρές ρυθμίσεις συνεχίζουν να ταλαιπωρούν τη λειτουργία και την ανάπτυξη των νεοφυών εταιρειών.
Ωστόσο, η Alexandra Ebert, συνεργάτιδα του ΟΟΣΑ στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, εντοπίζει μια πιθανή διέξοδο: την ανακατεύθυνση των στρατιωτικών δαπανών προς την καινοτομία. Αν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ανοίξουν τα δημόσια συμβόλαια και στους νεοφυείς παίκτες, μπορεί να επιτευχθεί μια αναγέννηση του οικοσυστήματος και μια επανεκκίνηση της καινοτομίας, που λείπει χρόνια από την ήπειρο.