Το θέμα των ηλικιακών ορίων και των προϋποθέσεων ανανέωσης επαγγελματικών αδειών οδήγησης βρίσκεται στο επίκεντρο των ευρωπαϊκών συζητήσεων, καθώς αυξάνεται η ανησυχία για την ασφάλεια στους δρόμους. Η Ευρωπαϊκή Ένωση μελετά την υιοθέτηση νέων ρυθμίσεων για οδηγούς ηλικίας άνω των 65 ετών, επιδιώκοντας να ενισχύσει την οδική ασφάλεια σε όλα τα κράτη-μέλη.
Αν και δεν υπάρχει προς το παρόν κάποια ενιαία απαγόρευση, οι προτάσεις περιλαμβάνουν αυστηρότερα ιατρικά πρωτόκολλα, χρονικούς περιορισμούς στην εργασία και ενδεχομένως γεωγραφικούς περιορισμούς για συγκεκριμένες κατηγορίες αδειών. Η πρόκληση είναι να βρεθεί η κατάλληλη ισορροπία μεταξύ της διατήρησης της αυτονομίας των πολιτών και της ασφάλειας των επιβατών και του κοινωνικού συνόλου.
Η Ιταλία αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα αυστηρής προσέγγισης. Εκεί, οι οδηγοί άνω των 68 ετών δεν μπορούν να ανανεώσουν τις άδειες οδήγησης για φορτηγά, λεωφορεία ή οχήματα με ρυμουλκούμενα, σύμφωνα με νομοθεσία που ισχύει από το 1992. Το ζήτημα ήρθε ξανά στο προσκήνιο έπειτα από ανακριβή δημοσιεύματα που προκάλεσαν σύγχυση. Μάλιστα, το 2023 εξετάστηκε πρόταση αύξησης του ορίου στα 70 έτη, ως απάντηση στη σοβαρή έλλειψη επαγγελματιών οδηγών — πρόβλημα που ξεπερνά τα ιταλικά σύνορα.
Σύμφωνα με έκθεση της IRU, στη Γερμανία, μόνο 2,6% των οδηγών φορτηγών είναι κάτω των 25 ετών, ενώ 45% έχουν ηλικία άνω των 55. Σε 35 χώρες, το ποσοστό των οδηγών κάτω των 25 περιορίζεται στο 6,5%, ενώ η παγκόσμια έλλειψη επαγγελματιών οδηγών εκτιμάται στα 3,6 εκατομμύρια άτομα.
Στην Ιταλία, οι περιορισμοί επηρεάζουν τις κατηγορίες C και D, που αφορούν τη μεταφορά επιβατών και βαρέων φορτίων. Από τα 65 έτη απαιτούνται συχνοί και αυστηροί ιατρικοί έλεγχοι, ενώ μετά τα 68 η ανανέωση επιτρέπεται μόνο κατ’ εξαίρεση με ειδική ιατρική γνωμάτευση. Οι άδειες κατηγορίας Β (για Ι.Χ.) παραμένουν έγκυρες χωρίς τις ίδιες απαγορεύσεις.
Τι ισχύει στην Ελλάδα
Ανάλογες ρυθμίσεις ισχύουν και στην Ελλάδα, βάσει του νόμου 4850/2021. Η ανώτατη ηλικία για την άσκηση επαγγελματικής οδήγησης φορτηγού ή λεωφορείου (δημόσιας ή ιδιωτικής χρήσης) ορίζεται στα 67 έτη. Για σχολικά και τουριστικά λεωφορεία που μεταφέρουν μαθητές, το όριο είναι τα 65 έτη.
Οι ρυθμίσεις αυτές έχουν στόχο την πρόληψη ατυχημάτων, λαμβάνοντας υπόψη την αυξημένη ευθύνη που φέρουν οι οδηγοί επαγγελματικών οχημάτων. Δεν συνεπάγονται ότι οι οδηγοί σε αυτές τις ηλικίες είναι αυτομάτως ακατάλληλοι, αλλά δρουν προληπτικά για την προστασία της ανθρώπινης ζωής, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για τη μεταφορά επιβατών και παιδιών.