Οι άυλες προστιθέμενες αξίες, όλο και περισσότερο θα παίζουν αυξημένο ρόλο στο μάρκετινγκ και στις προσπάθειες αύξησης των πωλήσεων. Μια σημαντική έτσι για την Ελλάδα και τις εξαγωγές της είναι η μεσογειακή διατροφή, την οποίαν ορισμένοι αποκαλούν και κρητική δίαιτα. Στην ελληνική περίπτωση, η έννοια αυτή συνδέεται άμεσα με το φυσικό περιβάλλον της χώρας και γιατί όχι και με τον πολιτισμό της.
Του Aθανάσιου Χ. Παπανδρόπουλου
Όπως υποστηρίζει η ομότιμη καθηγήτρια του ΕΚΠΑ και πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Υγεία κυρία Αντωνία Τριχοπούλου, «η διατροφή αποτελεί επιστήμη και τέχνη».
Πηγαίνοντας όμως πιο μακρυά, η έγκριτη καθηγήτρια, τονίζει ότι «η εφαρμοσμένη διαιτητική, ως τέχνη, έχει τις ρίζες της στον Ιπποκράτη». Με άλλα λόγια, η διαιτητική έχει ιστορικό βάθος, ενώ η διατροφική επιστήμη ανάγεται στον Αντουάν Λαβουαζιέ, κατά το τέλος του 18ου αιώνα.
Μετά τον Γάλλο κορυφαίο χημικό, κεντρική μορφή της Χημικής Επανάστασης του 18ου αιώνα, η διατροφή πέρασε από τέσσερις φάσεις. Η πρώτη καλύπτει στην περίοδο από τον 18ο αιώνα έως τον 20ο αιώνα.
Τότε επισημάνθηκε ο σημαντικός ρόλος των πρωτεϊνών, των υδατανθράκων, των λιπιδίων και της ενέργειας που περικλείεται σε κάθε τροφή. Η δεύτερη περίοδος μπορεί να χαρακτηριστεί ως «περίοδος των βιταμινών» και καλύπτει τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα.
Σε αυτό το χρονικό διάστημα αναγνωρίστηκαν και περιγράφηκαν τα κυριότερα σύνδρομα στέρησης των βιταμινών. Κατά τη διάρκεια της τρίτης περιόδου (1940 μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1950), το ενδιαφέρον για τη θεραπεία με βιταμίνες έφτασε στο ζενίθ, αλλά το χρονικό αυτό διάστημα μπορεί να χαρακτηριστεί και ως περίοδος της απογοήτευσης, όσον αφορά τα προσδοκώμενα θεραπευτικά αποτελέσματα των βιταμινών.
Η τέταρτη περίοδος χαρακτηρίζεται από τις μεγάλες επιδημιολογικές έρευνες των καρδιαγγειακών νοσημάτων και των κακοηθών νεοπλασιών, οι οποίες κατέδειξαν τη σημασία της διατροφής στην αιτιολογία ίων χρόνιων νοσημάτων.
Όπως πολύ σωστά έχει γράψει η κυρία Αντωνία Τριχοπούλου, στην περίοδο που προαναφέρεται, η τεχνολογία επεξεργασμένων τροφίμων σημείωσε άλματα, πυροδοτώντας προβληματισμούς και αντιπαραθέσεις με ιατρικές, κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις.
Στο πλαίσιο αυτό, έμφαση δίνεται στην πολιτική τροφίμων και διατροφής την οποίαν αναπτύσσουν τα διάφορα κράτη με στόχο την παροχή υγιεινού τροφίμου, τη συνεκτίμηση της αγροτικής πολιτικής και την παραγωγή επεξεργασμένων τροφίμων.
Στην προσέγγιση αυτήν η επιστημονική γνώση, το οικονομικό όφελος και τα δικαιώματα του καταναλωτή συμπλέκονται αλλά και αντιπαρατίθεται. Το πεδίο αυτό αποτελεί την αρένα ποικίλων συγκρούσεων.
Σήμερα, τρία ρεύματα συναντώνται: η δύναμη της παράδοσης υποστηριζόμενη από τους κανόνες της φυσικής και της πολιτισμικής επιλογής· η τεχνολογία που βασίζεται στη μοριακή βιολογία και πραγματοποιεί άλματα, χωρίς να είναι πάντα προσδιορισμένος ο χρόνος προσεδάφισης· και η αντιτεχνολογική ιδεολογία, που αναζητώντας τη φύση από την οποία απομακρυνθήκαμε, ξεφεύγει κάποτε σε δρόμους αδιέξοδους και μερικές φορές παράλογους.
Αποτελεί δε πολύτιμη «τροφή» για προπαγάνδα και συνωμοσιολογία που κατά κόρον χρήσιμο προϊόν οι φορείς της βλακείας και του σκοταδισμού. Όπως και να έχουν τα πράγματα, κατά την κυρία Αντωνία Τριχοπούλου, «...η μεσογειακή διατροφή διατροφή σχετίζεται με την καλή υγεία και οι ευεργετικές συνέπειές της, μπορούν επίσης να ενσωματωθούν στα παραδοσιακά τρόφιμα.
Αυτά τα τελευταία, ενσωματώνουν τη γνώση και τη σοφία των γενεών του παρελθόντος, οι οποίες ζώντας κάτω από δύσκολες συνθήκες, έμαθαν πώς να αξιοποιούν τα τοπικά διαθέσιμα προϊόντα με σκοπό την παραγωγή εύγευστων εδεσμάτων και συνταγών συμβατών με τις επιταγές της σωστής διατροφής. Για την παραγωγή των παραδοσιακών τροφίμων γενικά χρησιμοποιούνται προϊόντα τοπικής παραγωγής. Η καλλιέργεια των τοπικών προϊόντων συμβάλλει στην επίτευξη ενός βιώσιμου περιβάλλοντος και στην απασχόληση του ανθρώπινου δυναμικού.
Για τον λόγο αυτόν, είναι ανάγκη να νομοθετηθεί και να τυποποιηθεί η παραγωγή των παραδοσιακών τροφίμων, έτσι ώστε να προστατευθούν τα προϊόντα, οι παραγωγοί και οι καταναλωτές. Η κατοχύρωση των παραδοσιακών τροφίμων θα μπορούσε να ενθαρρύνει τη μικρής κλίμακας παραγωγή τους από μικρομεσαίες επιχειρήσεις και να επεκτείνει την προοπτική εξαγωγής τους σε χώρες εκτός αυτών από τις οποίες προέρχονται.
Επιστήμονες και επαγγελματίες της βιομηχανίας τροφίμων πρέπει από κοινού να συμφωνήσουν για τα χαρακτηριστικά, τη σημασία και τον αντίκτυπο στην υγεία της παραδοσιακής μεσογειακής διατροφής και των παραδοσιακών μεσογειακών τροφίμων, θα πρέπει να συμφωνήσουν για τη φύση των προβλημάτων, τον τρόπο αντιμετώπισής τους και τις προτεραιότητες. Η δημόσια υγεία και η βιομηχανία τροφίμων έχουν κοινούς αλλά και διακριτούς στόχους. Έχει επιτακτική σημασία να ισχυροποιηθούν οι κοινές επιδιώξεις και να αμβλυνθούν οι διαφορές....».