Μεγάλες αλλαγές στο θεσµικό πλαίσιο (αδειοδότηση, εποπτεία, φορολόγηση κ.λπ.) που διέπει τον 2ο πυλώνα της ασφάλισης (δηλαδή τα Ταµεία Επαγγελµατικής Ασφάλισης - ΤΕΑ) προωθεί το αρµόδιο υπουργείο Εργασίας.
Όπως ανέφερε ο υπουργός Εργασίας, "στόχος µας είναι να διαµορφώσουµε ένα πιο σύγχρονο και λειτουργικό θεσµικό και εποπτικό πλαίσιο. Ώστε ο κλάδος να αναπτυχθεί µε υγιή τρόπο, µέσω επαρκών και δίκαιων κινήτρων για όλους τους ασφαλισµένους, ενισχύοντας παράλληλα την προστασία τους. Ενδεικτικά, µερικές από τις παρεµβάσεις θα είναι:
> Η µείωση της γραφειοκρατίας και του διοικητικού βάρους µέσω της απλοποίησης διαδικασίας αδειοδότησης ενός ΤΕΑ.
> Η ενδυνάµωση της εποπτείας µε τη θέσπιση ενιαίων κανόνων.
> Η βελτίωση της ευελιξίας µέσω της δυνατότητας ίδρυσης πολυεργοδοτικών ΤΕΑ.
> Ο εξορθολογισµός της φορολόγησής τους.
Οι σχεδιαζόµενες αλλαγές
Αρµόδια στελέχη µε γνώση των σχεδιασµών του υπουργείου Εργασίας ανέφεραν πως σε καθένα από τα παραπάνω τέσσερα πεδία εξετάζονται οι ακόλουθες παρεµβάσεις:
- Στο πεδίο της ενδυνάμωσης της εποπτείας, εξετάζεται ως επικρατέστερο σενάριο –χωρίς όµως να έχει "κλειδώσει" ακόµη– η συγκέντρωση της εποπτείας των ΤΕΑ σε έναν και µόνο φορέα (και όχι τρεις όπως συµβαίνει µέχρι σήµερα), και συγκεκριµένα την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Η άρση της υφιστάµενης κατακερµατισµένης εποπτείας και η θεσµοθέτηση ενός µόνο εποπτικού φορέα θα συµβάλει και αυτή συνδυαστικά µε την καθιέρωση ενός προεγκεκριµένου-τυποποιηµένου καταστατικού στη σηµαντική απλοποίηση των διαδικασιών και επιτάχυνση του χρόνου ίδρυσης ΤΕΑ. Σηµειώνεται πως, σύµφωνα µε όσα ανέφεραν στο Capital.gr στελέχη της επαγγελµατικής ασφάλισης, στις 14 από τις 25 χώρες-µέλη της Ε.Ε. όπου δραστηριοποιούνται ΤΕΑ, η συνολική τους εποπτεία ασκείται από τις εθνικές Επιτροπές Κεφαλαιαγοράς λόγω της επενδυτικής δραστηριότητας των επαγγελµατικών ταµείων (µακροχρόνια αποταµιευτικά οχήµατα). Ως δεύτερο σενάριο "παίζει" η εποπτεία των ΤΕΑ αλλά και του νέου Ταµείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ) να αναληφθεί από την ΤτΕ. Ωστόσο, ένα τέτοιο ενδεχόµενο δεν συγκεντρώνει αξιοσηµείωτες πιθανότητες λόγω συγκεκριµένων αντικειµενικών δυσκολιών νοµικής φύσεως.
- Στο πεδίο της δυνατότητας ίδρυσης πολυεργοδοτικών ΤΕΑ, εκείνο που εξετάζεται είναι η δυνατότητα ίδρυσης επαγγελµατικών ταµείων χωρίς επαγγελµατικό δεσµό, όπως προβλέπει ο υφιστάµενος Ν. 3029/2002, δηλαδή η σύσταση πολυεργοδοτικών ΤΕΑ από επιχείρηση ή επαγγελµατική ένωση µε την παράλληλη δυνατότητα προσχώρησης σε αυτά άλλων εργοδοτών, ενώσεων ή αυτοαπασχολούµενων και χρήσης είτε οµογενών είτε ετερογενών συνταξιοδοτικών προγραµµάτων (καθεστώτων).
Η συγκεκριµένη παρέµβαση είναι απαραίτητη για την αγορά της επαγγελµατικής ασφάλισης και τυγχάνει αποδοχής τόσο από το υπουργείο όσο και από την αγορά, καθώς θα διευκολύνει σηµαντικά την ίδρυση νέων "µεγάλων" επαγγελµατικών ταµείων και θα αµβλύνει στην πράξη τον υφιστάµενο νοµικό περιορισµό των 100 ατόµων κατ’ ελάχιστον ως προϋπόθεση ίδρυσης ΤΕΑ. Πρακτικά, σήµερα ο 2ος Πυλώνας Ασφάλισης απευθύνεται σε µόλις 2.500 επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από 100 εργαζοµένους, από τις συνολικά 292.000 που λειτουργούσαν στην Ελλάδα το 2021 και απασχολούσαν από 1 έως 100 άτοµα προσωπικό (βάσει επίσηµων στοιχείων του πληροφοριακού συστήµατος "Εργάνη")!
- Στο πεδίο του εξορθολογισμού της φορολόγησης των ΤΕΑ, ως επικρατέστερο σενάριο θεωρείται εκείνο που προβλέπει την κλιµακωτή φορολόγηση στις παροχές τους ανάλογα µε τα χρόνια ασφάλισης κάθε ασφαλισµένου στο Ταµείο ή/και του ύψους του εφάπαξ ποσού που έχει λαµβάνειν ο δικαιούχος. Δηλαδή, όσο πιο πολλά χρόνια είναι κάποιος ασφαλισµένος σε ένα Ταµείο Επαγγελµατικής Ασφάλισης, να πρέπει να πληρώσει λιγότερο ή ακόµα και µηδενικό φόρο επί των παροχών του, συνδυαστικά ίσως και µε το ύψος αυτών.
Οδηγό για το ζήτηµα αυτό µπορεί να αποτελέσουν οι τεκµηριωµένες προτάσεις της πρόσφατης κλαδικής µελέτης του ΙΟΒΕ (Φεβρ. 2022) που εκπονήθηκε για λογαριασµό της Ελληνικής Ένωσης Ταµείων Επαγγελµατικής Ασφάλισης (ΕΛΕΤΕΑ). Για την περίπτωση των εφάπαξ παροχών των ΤΕΑ, η µελέτη προτείνει τη διατήρηση του αφορολογήτου υπό ένα αρκετά ευρύ πλαίσιο καθολικά ορισµένων προϋποθέσεων, καθώς και την εφαρµογή κλιµακωτού φορολογικού κινήτρου όταν δεν πληρούνται αυτές οι προϋποθέσεις.
Τα ΤΕΑ στην Ελλάδα σήµερα
Βάσει των στοιχείων της Ελληνικής Ένωσης Ταµείων Επαγγελµατικής Ασφάλισης (ΕΛΕΤΕΑ) και της Τράπεζας της Ελλάδος, στην Ελλάδα το 2022 λειτουργούν 30 Ταµεία, µε συνολικά 185.000 µέλη. Από αυτά, 26 είναι προαιρετικής ασφάλισης και απαριθµούν 55.120 µέλη. Τα υπόλοιπα 4 είναι υποχρεωτικής ασφάλισης, προερχόµενα από πρώην επικουρικά του 1ου πυλώνα και απαριθµούν περίπου 123.000 µέλη.
Το συνολικό ενεργητικό των 30 ΤΕΑ στις 30/6/2022 ήταν 1,76 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 210 εκατοµµύρια αφορούν τα περιουσιακά στοιχεία των 26 ΤΕΑ προαιρετικής ασφάλισης.