Η φορολογική ταυτότητα ενός πολίτη στη χώρα μας αποτελεί τον κεντρικό αριθμό αναγνώρισης για όλες τις οικονομικές και φορολογικές του συναλλαγές με την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων. Πρόκειται για έναν μοναδικό αριθμό με τον οποίο δηλώνεται η ταυτότητα του φορολογούμενου σε κάθε δήλωση, πληρωμή φόρου ή υπόθεση που αφορά την εφορία. Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες η φορολογική ταυτότητα μπορεί να τεθεί εκτός λειτουργίας ή να απενεργοποιηθεί από τις φορολογικές αρχές, με σοβαρές επιπτώσεις για τον κάτοχό της. Αυτό το μέτρο δρα ως μηχανισμός προστασίας του φορολογικού συστήματος και ως απάντηση σε συγκεκριμένα συμπεριφορικά ή νομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο φορολογούμενος.
Η απενεργοποίηση της φορολογικής ταυτότητας συνεπάγεται ότι ο φορολογούμενος δεν μπορεί να ενεργοποιήσει ή να συνεχίσει οικονομικές δραστηριότητες που απαιτούν φορολογική σχέση με το κράτος, όπως η έναρξη επιχείρησης, η έκδοση τιμολογίων ή ακόμα και η υποβολή φορολογικών δηλώσεων. Η εφορία μπορεί να λάβει μια τέτοια απόφαση όταν εντοπίζονται σοβαρές παραβάσεις ή παραλείψεις, οι οποίες θέτουν σε αμφισβήτηση τη νομιμότητα της χρήσης του αριθμού του φορολογικού μητρώου. Μια τέτοια διαδικασία σηματοδοτεί πάγωμα όλων των συναλλαγών που απαιτούν λειτουργικό φορολογικό προφίλ και συνεπάγεται την προσωρινή ή μόνιμη αδυναμία πρόσβασης σε βασικές οικονομικές λειτουργίες.
Συνήθεις λόγοι απενεργοποίησης
Η εφορία έχει τη δυνατότητα να «κλειδώνει» ή να απενεργοποιεί τη φορολογική ταυτότητα σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν νόμιμες ενδείξεις παραβατικής συμπεριφοράς. Τυπικά παραδείγματα περιλαμβάνουν όταν ο φορολογούμενος: δεν ασκεί καμία οικονομική δραστηριότητα αλλά παραμένει ενεργός στο φορολογικό σύστημα, έχει δηλώσει ανακριβή ή ψευδή στοιχεία κατά την απόκτηση του αριθμού, ή ενεπλάκη σε ενέργειες που σχετίζονται με φοροδιαφυγή, λαθρεμπόριο ή παραποίηση φορολογικών εγγραφών. Η απενεργοποίηση ενεργεί ως μέτρο και στις περιπτώσεις όπου εντοπίζεται ότι ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο έχει περισσότερους από έναν ενεργούς φορολογικούς αριθμούς, γεγονός που απαγορεύεται ρητά στη φορολογική νομοθεσία. Οι αρχές μπορούν επίσης να αναστείλουν τον ΑΦΜ για επιχειρήσεις ή επαγγελματίες που έχουν σημαντικές ληξιπρόθεσμες οφειλές χωρίς ρύθμιση ή δέσμευση ενημερότητας, εμποδίζοντας προσωρινά την επιχειρηματική τους δραστηριότητα.
Η απενεργοποίηση της φορολογικής ταυτότητας δεν είναι πάντα τελεσίδικη ή μόνιμη. Σε πολλές περιπτώσεις, ο φορολογούμενος μπορεί να επαναφέρει την κατάσταση μετά από συγκεκριμένες ενέργειες που του ζητά η Φορολογική Διοίκηση, όπως η εξόφληση ληξιπρόθεσμων οφειλών, η διόρθωση στοιχείων ή η προσκόμιση αποδεικτικών εγγράφων που αποδεικνύουν ότι δεν υπήρξε παραβατική συμπεριφορά. Ωστόσο, η διαδικασία αυτή ενδέχεται να απαιτεί την καταβολή εγγύησης ή την παροχή πρόσθετης πληροφόρησης που να τεκμηριώνει πως ο φορολογούμενος έχει συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις του· μόνο τότε μπορεί η ταυτότητα να επανέλθει σε πλήρη λειτουργία.
Επιπτώσεις και επιστροφή στην κανονικότητα
Όταν η φορολογική ταυτότητα τίθεται εκτός λειτουργίας, ο φορολογούμενος αντιμετωπίζει απαγόρευση για νέες φορολογικές ενέργειες και συναλλαγές, καθώς το σύστημα δεν δέχεται εντολές χωρίς ενεργό αριθμό φορολογικού μητρώου. Αυτό λειτουργεί ως αυστηρό μέτρο ώστε να προστατευθεί το δημόσιο συμφέρον και να διασφαλιστεί η νομιμότητα της αγοράς.
Για να επανέλθει η φορολογική ταυτότητα, συνήθως απαιτείται ειδική διαδικασία επανεξέτασης από τις αρχές, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει νομικές ενέργειες, αποπληρωμή οφειλών ή διόρθωση σφαλμάτων στις φορολογικές δηλώσεις. Η επανενεργοποίηση είναι πιθανή όταν αποδειχθεί ότι έχουν εκπληρωθεί οι όροι που ο ίδιος ο νόμος θέτει για την κανονική λειτουργία του φορολογικού μηχανισμού, επιτρέποντας στον φορολογούμενο να επανέλθει πλήρως στο φορολογικό σύστημα και να συνεχίσει τις οικονομικές του δραστηριότητες.