Ο ρυθμός ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας το 2024 αναμένεται να διατηρήσει τη δυναμική του κοντά στο 3,1% (ΔΝΤ, Ιανουάριος 2024). Έτσι, φαίνεται πιθανό ότι θα επικρατήσει το σενάριο της «ομαλής προσγείωσης» της οικονομικής δραστηριότητας σε συνέχεια των διαταραχών που προκάλεσαν οι γεωπολιτικές εντάσεις και πόλεμοι σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή, η κρίση του κόστους ενέργειας και ο συνεπακόλουθος πληθωρισμός, σύμφωνα με το σύμφωνα με το Attica Economic Review Ιανουαρίου 2024 με τίτλο «Σταθερή δυναμική της ελληνικής οικονομίας το 2024, πρόκληση τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της», το οποίο συντάσσεται από την Attica Bank σε συνεργασία με το ΙΟΒΕ.
Μεταξύ των προκλήσεων ξεχωρίζουν η διαφαινόμενη ιδιαίτερη «κόπωση» του ρυθμού ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής οικονομίας, η διάρκεια της σφιχτότερης νομισματικής πολιτικής, το υψηλό χρέος σε ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες και η επιμονή του πληθωρισμού σε αγαθά πρώτης ανάγκης. Στις επιμέρους οικονομικές τάσεις που καταγράφηκαν στην Ευρώπη και παγκοσμίως στα τέλη του 2023 και αρχές του 2024, ξεχωρίζουν οι εξής:
- Το οικονομικό κλίμα σημείωσε οριακή κάμψη στην Ευρώπη τον Ιανουάριο, έπειτα από τρεις μήνες ανόδου, κυρίως λόγω κάμψης των επιχειρηματικών προσδοκιών στις Κατασκευές, ενώ η καταναλωτική εμπιστοσύνη και οι προσδοκίες στη Βιομηχανία, το Λιανικό Εμπόριο και τις Υπηρεσίες παρέμειναν αμετάβλητες.
- Οι διεθνείς τιμές ενέργειας κατέγραψαν άνοδο τον Ιανουάριο. Το ευρώ σταθεροποιήθηκε έναντι του δολαρίου τον ίδιο μήνα.
- Το κόστος χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα κατέγραψε σταθεροποιητικές τάσεις στην Ευρωζώνη τον Δεκέμβριο. Οι αποδόσεις κρατικών ομολόγων κινήθηκαν οριακά ανοδικά στις αρχές του έτους.
- Οι διεθνείς κεφαλαιαγορές εμφανίζουν μικτές τάσεις, με άνοδο τον Ιανουάριο στις ΗΠΑ, σταθεροποίηση στην Ευρωζώνη, πτώση στην Κίνα.
Εγχώριες τάσεις
Για την ελληνική οικονομία, το 2024 αναμένεται ότι θα διατηρηθεί η θετική δυναμική, με επιπλέον ώθηση από τις επενδύσεις (ΙΟΒΕ, Ιανουάριος 2024). Κρίσιμος παράγοντας είναι η συστηματική ανάκτηση της εμπιστοσύνης της διεθνούς επενδυτικής κοινότητας, όπως αυτή αποτυπώνεται από αναβαθμίσεις στην αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας, αλλά και την μείωση της διαφοράς στο κόστος δανεισμού του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα από την υπόλοιπη Ευρώπη, σύμφωνα με το Economic Review της Attica Bank. Ο πληθωρισμός αποκλιμακώθηκε σε 3,5% το 2023 από 9,6% το 2022, ωστόσο παραμένει υψηλός σε επιμέρους κατηγορίες, όπως τα τρόφιμα. Καθώς το διεθνές περιβάλλον παρουσιάζει εντεινόμενες προκλήσεις, αλλά και ο δημοσιονομικός χώρος είναι περιορισμένος, πολιτική προτεραιότητα αποτελεί η προώθηση μεταρρυθμίσεων με στόχο την αύξηση της παραγωγικότητας, προκειμένου να επιτευχθούν διατηρήσιμοι ρυθμοί εγχώριας ανάπτυξης μακροπρόθεσμα.
Βραχυπρόθεσμα, ξεχωρίζουν οι παρακάτω θετικές εξελίξεις εγχωρίως:
- Σε κλαδικό επίπεδο, η κατασκευαστική δραστηριότητα συνέχισε την έντονη ανάκαμψη στο τέταρτο τρίμηνο του 2023.
- Η αγορά εργασίας εμφάνισε περαιτέρω πρόοδο τον Δεκέμβριο, αν και με σαφώς βραδύτερο ρυθμό.
- Η δημοσιονομική πορεία στο 11-μηνο του 2023 καταγράφεται εντός των στόχων.
Μεταξύ των βραχυπρόθεσμων προκλήσεων:
- Σε κλαδικό επίπεδο, η δραστηριότητα στο λιανικό εμπόριο συνεχίζει να καταγράφει κόπωση στα τέλη του 2023.
- Το έλλειμμα στο εξωτερικό ισοζύγιο παραμένει υψηλό, παρά τη συστηματική αποκλιμάκωση.
- Το ύψος του μη εξυπηρετούμενου δανεισμού παραμένει υψηλό, τόσο εντός, αλλά κυρίως εκτός τραπεζικών ισολογισμών.
Ειδικό θέμα: «Εξέλιξη του μείγματος επενδύσεων στην Ελλάδα»
Σε συνέχεια μιας δεκαετίας πολύ χαμηλών επενδυτικών ροών, οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου ανακάμπτουν σταδιακά από τα μέσα του 2020, στηριζόμενες από τους πόρους του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, τη σταδιακή ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, και τη σταθεροποίηση του πολιτικού και ευρύτερου πλαισίου της εγχώριας οικονομίας.
Το μείγμα των πρόσφατων παγίων επενδύσεων επικεντρώνεται σε κατοικίες και κατασκευές, με τον μηχανολογικό και μεταφορικό εξοπλισμό να ακολουθεί.
Μεγαλύτερη διαφοροποίηση του μείγματος των πάγιων επενδύσεων στην Ευρωζώνη, με το υψηλότερο μερίδιο διαχρονικά να αντιστοιχεί στις πάγιες επενδύσεις σε μηχανολογικό και μεταφορικό εξοπλισμό.
Η ανάκαμψη των παγίων επενδύσεων την περίοδο 2017-2022 στηρίχθηκε κατά σειρά από επιχειρήσεις του τριτογενή τομέα, ακολουθούμενες από τη βιομηχανία και λιγότερο από τον πρωτογενή τομέα.
Κρίσιμη είναι η διεύρυνση της συμμετοχής των βασικών παραγωγικών τομέων της ελληνικής οικονομίας στις συνολικές επενδύσεις, ώστε να ενισχυθεί η διαφοροποίηση της εγχώριας παραγωγικής βάσης και η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας.
Για να μπορέσει η εγχώρια οικονομία να καρπωθεί τα οφέλη των επενδυτικών ροών θα πρέπει αυτές να κατευθυνθούν σε εγχώριους τομείς με υψηλή προστιθέμενη αξία και εξωστρέφεια, όπως και σε τομείς του δημόσιου τομέα με υψηλό βαθμό θετικών «εξωτερικοτήτων».
Για την περαιτέρω κάλυψη του επενδυτικού κενού, κρίνεται αναγκαία η ενίσχυση των εγχώριων αποταμιεύσεων, ώστε να μειωθεί ο βαθμός συσχέτισης του ρυθμού μεγέθυνσης των επενδύσεων και του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών.
