Δραματικές είναι οι ώρες από τον εφιάλτη που προκάλεσε ο καταστροφικός και φονικός σεισμός στην Τουρκία και στη Συρία που συντάραξε μία τεράστια περιοχή που ζουν δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι και έχει σαν αποτέλεσμα περισσότερα από 2.500 άτομα να χάσουν τη ζωή τους.
Παράλληλα όσο πέφτει το βαθύ σκοτάδι μεγαλώνει η αγωνία για τους χιλιάδες ανθρώπους που παραμένουν εγκλωβισμένοι και παγιδευμένοι στα κτίρια που έχουν καταρρεύσει θυμίζοντας εικόνες αποκάλυψης.
Μάλιστα εχθρός των χιλιάδων διασωστών που δίνουν τη μάχη, σκάβοντας κυριολεκτικά μέσα στα χαλάσματα για να εντοπίσουν επιζώντες είναι εκτός από τον χρόνο και οι καιρικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή καθώς βρέχει και χιονίζει και σε συνδυασμό με την πτώση της θερμοκρασίας τη νύχτα, γίνεται ακόμη δυσκολότερη η κατάσταση.
Ο σεισμός επηρέασε τις περιοχές Καχραναμαράς, Γκαζιαντέπ, Σανλιούρφα, Άδανα, Αντιγιαμάν, Μαλάτια, Οσμάνιγιε, Χατάι και Κιλίς στην Τουρκία με την κακοκαιρία σε αυτήν την ορεινή περιοχή να έχει παραλύσει τα κυριότερα αεροδρόμια όπου συνεχίζεται η σφοδρή χιονόπτωση.
Όσοι γλίτωσαν από τον σεισμό αλλά έμειναν άστεγοι, βρέθηκαν με τις πιτζάμες έξω στο κρύο με το πέρασμα των ωρών μειώνει τις ελπίδες για να βγουν εγκλωβισμένοι πολίτες ζωντανοί από τα χαλάσματα.
Σε παρόμοια κατάσταση και η Συρία με τουλάχιστον 1.000 νεκρούς και κτίρια πολιτιστικής και θρησκευτικής σημασίας να έχουν καταστραφεί από τον Εγκέλαδο.
Γιατί ήταν τόσο φονικός ο σεισμός
Τη στιγμή που ολόκληρος ο πλανήτης παρακολουθεί τις δραματικές προσπάθειες διάσωσης σε Τουρκία και Συρία, οι περισσότεροι ειδικοί εξηγούν ότι η μετασεισμική ακολουθία θα είναι για καιρό έντονη ενώ εκφράζεται σοβαρή ανησυχία για σημαντική άνοδο του αριθμού των θυμάτων.
Μιλώντας στο ραδιόφωνο του ΒΒC, o καθηγητής Μάρτιν Μέι, από το Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας του Βασιλιά Αμπντουλάχ στη Σαουδική Αραβία, σημείωσε ότι η δεύτερη δόνηση 7,7 Ρίχτερ πυροδοτήθηκε από την πρώτη.
«Η τεκτονική πλάκα άλλαζε θέση τις τελευταίες δεκαετίες ή και αιώνες και πιθανώς ήταν έτοιμη να μετακινηθεί και ο σεισμός το πρωί οδήγησε στο αποτέλεσμα της μετατόπισης» δήλωσε συγκεκριμένα ο ειδικός.
Τουλάχιστον 120 μετασεισμοί έχουν αναφερθεί στην Τουρκία, σύμφωνα με ενημέρωση από την υπηρεσία διαχείρισης καταστροφών της χώρας. Το Γεωλογικό Ινστιτούτο των Ηνωμένων Πολιτειών, το οποίο αναφέρει μόνο τους ισχυρότερους μετασεισμούς, ανέφερε τουλάχιστον 43 με μέγεθος 4,3 ή μεγαλύτερο. Στις καταγραφές του Ευρωπαϊκού-Μεσογειακού Σεισμολογικού Κέντρου αναφέρονται αρκετοί μετασεισμοί μεγέθους άνω των 5 Ρίχτερ, ενώ έχουν σημειωθεί τουλάχιστον δύο άνω των 6 βαθμών.
Το επίκεντρο του σεισμού εντοπίστηκε περίπου 26 χιλιόμετρα ανατολικά της τουρκικής πόλης Νουρνταγί, σε βάθος 18 χιλιομέτρων, στο Ρήγμα της Ανατολικής Ανατολίας. Καθ’ όλον τον 20ό αιώνα, η σεισμική δραστηριότητα στο Ρήγμα αυτό ήταν μικρή. «Αν παρακολουθούσαμε μόνο τους (μεγάλους) σεισμούς που καταγράφονται από τους σεισμογράφους θα παρατηρούσαμε, λίγο-πολύ, το τίποτα» είπε ο Ρότζερ Μάσον, επίτιμος επιστημονικός συνεργάτης στο Βρετανικό Γεωλογικό Ινστιτούτο.
Από το 1970 στην περιοχή αυτή έχουν καταγραφεί μόνο τρεις σεισμοί με μέγεθος μεγαλύτερο των 6 Ρίχτερ, σύμφωνα με το αμερικανικό Γεωλογικό Ινστιτούτο. Όμως το 1822 ένας σεισμός που υπολογίζεται στα 7 Ρίχτερ σκότωσε 20.000 ανθρώπους.
Πόσο ισχυρός ήταν αυτός ο σεισμός;
Κατά μέσο όρο, κάθε χρόνο σημειώνονται παγκοσμίως λιγότεροι από 20 σεισμοί με μέγεθος άνω των 7 βαθμών, κάτι που καθιστά τις σημερινές δονήσεις από τις μεγαλύτερες.
Σε σύγκριση με τον σεισμό των 6,2 βαθμών που έπληξε την κεντρική Ιταλία το 2016 σκοτώνοντας περίπου 300 ανθρώπους, ο σεισμός της Τουρκίας απελευθέρωσε 250 φορές περισσότερη ενέργεια, σύμφωνα με την Τζοάνα Φορ Γουόκερ, την επικεφαλής του Ινστιτούτου Μείωσης Κινδύνων και Καταστροφών στο University College του Λονδίνου.
Από τους σεισμούς με πολλά θύματα που σημειώθηκαν μεταξύ 2013-2022, μόνο δύο είχαν το ίδιο μέγεθος με τον σημερινό.
Γιατί ήταν τόσο σοβαρός;
Το Ρήγμα Ανατολικής Ανατολίας είναι ένα ρήγμα οριζόντιας μετατόπισης. Αυτό σημαίνει ότι οι πλάκες πιέζονται η μία πάνω στην άλλη κατά μήκος μιας κατακόρυφης γραμμής, συσσωρεύοντας πίεση μέχρι που η μία από αυτές ολισθαίνει με μια οριζόντια κίνηση και απελευθερώνει τεράστια ποσότητα ενέργειας που προκαλεί τον σεισμό. Ένα τέτοιο γνωστό ρήγμα είναι αυτό του Αγίου Ανδρέα, στην Καλιφόρνια, όπου οι επιστήμονες λένε ότι θα μπορούσε να έχει ήδη συμβεί ένας καταστροφικός σεισμός.
Ο σεισμός προήλθε από σχετικά μικρό εστιακό βάθος για αυτό και η δόνηση στην επιφάνεια ήταν εντονότερη απ’ ότι αν προερχόταν από μεγαλύτερο βάθος, δήλωσε ο Ντέιβιντ Ρόδερι, γεωεπιστήμονας στο Open University της Βρετανίας.
Τι είδους μετασεισμοί αναμένονται;
Έντεκα λεπτά μετά την πρώτη δόνηση, ακολούθησε ένας μετασεισμός μεγέθους 6,7 βαθμών. Ώρες αργότερα, σημειώθηκε μια δόνηση 7,5 βαθμών και ακολούθησε το απόγευμα ένας μετασεισμός 6 βαθμών.
«Αυτό που βλέπουμε τώρα είναι ότι η δραστηριότητα επεκτείνεται στα γειτονικά ρήγματα. Αναμένουμε ότι η σεισμική δραστηριότητα θα συνεχιστεί για ένα διάστημα», είπε ο Μάσον.
Μετά τον σεισμό του 1822, οι μετασεισμοί συνεχίστηκαν μέχρι και το επόμενο έτος.
Ποιος θα είναι ο τελικός απολογισμός;
Σεισμοί παρόμοιου μεγέθους σε κατοικημένες περιοχές έχουν στοιχίσει τη ζωή σε χιλιάδες ανθρώπους. Ένας σεισμός 7,8 βαθμών στο Νεπάλ, το 2015, σκότωσε σχεδόν 9.000 ανθρώπους.
«Δεν θα είναι καλός (ο απολογισμός)», είπε ο Μάσον. «Τα θύματα θα είναι χιλιάδες, ενδεχομένως και δεκάδες χιλιάδες», πρόσθεσε.
Ο ψυχρός, χειμωνιάτικος καιρός, σημείωσε, σημαίνει ότι οι άνθρωποι που έχουν παγιδευτεί στα συντρίμμια έχουν λιγότερες πιθανότητες να επιβιώσουν.