H παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση πριν από 15 χρόνια ανέδειξε πόσο γρήγορα μπορεί να εξαπλωθεί μία «μόλυνση» σε όλο τον κόσμο. Η πανδημία του Covid έδειξε πόσο εύθραυστες μπορεί να είναι οι αλυσίδες εφοδιασμού. Και τώρα ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία υποδηλώνει ότι οι διεθνείς οικονομικοί δεσμοί μπορεί να είναι πηγή αδυναμίας, όχι δύναμης.
Η συζήτηση για την απο-παγκοσμιοποίηση δεν είναι καινούρια, μετά, όμως, από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία και τις αλυσιδωτές επιπτώσεις στην παγκόσμια, και πιο συγκεκριμένα στην ευρωπαϊκή οικονομία, η συζήτηση έχει «φουντώσει». Η επιστροφή της παραγωγής (δηλαδή των εργοστασίων) πιο κοντά στην Ευρώπη θεωρείται από πολλούς ένας αποτελεσματικός τρόπος για να θωρακιστούν τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά από ανάλογα, μελλοντικά σοκ.
Στην ειδική εκπομπή podcast της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) με τίτλο “Fearonomics”, η επικεφαλής οικονομολόγος της EBRD και καθηγήτρια Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, Beata Javorcik συζητά με τον Sergei Guriev, καθηγητή Οικονομικών στο διεθνές πανεπιστήμιο του Παρισιού, Science Po, για το αν ζούμε τις τελευταίες ημέρες της παγκοσμιοποίησης και αν ο τοπικισμός είναι μία πιο έξυπνη οικονομική επιλογή για το μέλλον.
Κάθε καλή κρίση είναι μία ευκαιρία
Τόσο η Beata Javorcik, όσο και ο Sergei Guriev επισημαίνουν τους κινδύνους από την απορρύθμιση των παγκόσμιων δικτύων παραγωγής και διανομής. «Σήμερα η παγκοσμιοποίηση δεν αφορά μόνο στη μετακίνηση αγαθών, αφορά στη διασπορά ιδεών, στην ανταλλαγή καθηκόντων και εργασιών» επισημαίνει ο Sergei Guriev, προειδοποιώντας ότι οι επιπτώσεις για την παγκόσμια ανάπτυξη, την ενδυνάμωση της τεχνολογίας και την πρόοδο της καινοτομίας θα είναι καταστροφικές.
Εκεί, όμως, όπου υπάρχουν κίνδυνοι, υπάρχουν και ευκαιρίες. Στο σενάριο της αναδίπλωσης της παγκοσμιοποίησης, οι χώρες της ανατολικής και νότιας Ευρώπης θα βρεθούν σε πλεονεκτική θέση.
Ωστόσο, η Javorcik προειδοποιεί ότι η αναδίπλωση της παγκοσμιοποίοησης πρέπει να γίνει με μέτρο και προσοχή. «Η παγκοσμιοποίηση μπορεί να είναι πολύ κακή, αλλά είναι η καλύτερη από τις επιλογές που έχουμε» σημειώνει. «Δοκιμάσαμε τις κλειστές οικονομίες, τον προστατευτισμό, την προστασία των “νηπιακών” βιομηχανιών”. Ποτέ δεν απέδωσαν ανάπτυξη και ευημερία. Οι “νηπιακές” βιομηχανίες δε μεγάλωσαν ποτέ. Πρέπει να προστατεύσουμε τους εργαζόμενους στις ανεπτυγμένες χώρες, αλλά υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο να προστατεύεις τους εργαζόμενους και στο να προστατεύεις τις θέσεις εργασίας.»