Δύο τρύπες από σφαίρες κοσμούν ακόμη τη μεταλλική πόρτα του μικρού καταστήματος του Ισμαΐλ Σμπαϊτά στην Κοπεγχάγη – απομεινάρια μιας εποχής που η συνοικία Νερέμπρο βυθιζόταν στην εγκληματικότητα και την ανεξέλεγκτη δράση μεταναστευτικών συμμοριών. Ο άνδρας που είχε ανοίξει πυρ κατά τη διάρκεια «πολέμου» μεταξύ εμπόρων ναρκωτικών έχει προ πολλού απελαθεί, καθώς η Δανία γύρισε σελίδα.
Μέσα σε μια δεκαετία, η χώρα πέρασε από το σοκ της μαζικής εισροής μεταναστών, στην επιβολή μιας από τις πιο αυστηρές μεταναστευτικές πολιτικές στη Δύση. Με κεντροαριστερή κυβέρνηση από το 2019, η Δανία δεσμεύτηκε να «προστατεύσει τη δανικότητα» και, όπως υποστηρίζουν οι αρχές και πολλοί πολίτες, το κατάφερε.
Από «γκέτο» σε γειτονιά hipster
Στο πρώην «γκέτο μη δυτικών» Μιόλνερπαρκεν, οι ένοικοι αναδιανεμήθηκαν στην υπόλοιπη επικράτεια, οι εγκληματίες απελάθηκαν, και σήμερα η περιοχή έχει μετατραπεί σε προορισμό για νεαρούς επαγγελματίες και επιχειρήσεις. «Το μέρος είναι 99% ασφαλέστερο», λέει ο Παλαιστίνιος Σμπαϊτά, 62 ετών. «Η Δανία έκανε αυτό που μας υποσχέθηκε».
Η κυβέρνηση της Μέτε Φρεντέρικσεν υλοποίησε σκληρές πολιτικές όπως την απαγόρευση της μπούρκας, τα υποχρεωτικά μαθήματα δανικής γλώσσας για μετανάστες και τα παιδιά τους, την αφαίρεση επιδομάτων σε μη συμμορφούμενους αιτούντες άσυλο, τη δημοσίευση στατιστικών εγκληματικότητας ανά εθνικότητα και τις κατασχέσεις τιμαλφών από αφιχθέντες μετανάστες.
Η εφαρμογή του λεγόμενου «νόμου για τα γκέτο» συνοδεύτηκε από αναπλάσεις, δημιουργία δομών απέλασης όπως το κέντρο Σέλσμαρκ και καμπάνιες αποτροπής σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Παράπλευρες απώλειες
Η στατιστική για την αποτελεσματικότητα των μέτρων δεν αφήνει περιθώρια αμφισβήτησης: οι αιτήσεις ασύλου έχουν μειωθεί κατά σχεδόν 90% σε δέκα χρόνια. Από 21.316 το 2015, μόλις 2.333 υποβλήθηκαν πέρυσι, σε αντίθεση με τις 108.138 στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ωστόσο, πίσω από την «επιτυχία» κρύβονται προσωπικές «τραγωδίες».
Στο κέντρο Σέλσμαρκ, μετανάστες όπως μια 28χρονη Ιρανή που δεν μιλά δανικά ή αγγλικά, παραμένουν εγκλωβισμένοι, καθώς δεν μπορούν να απελαθούν αλλά ούτε και να ενταχθούν. Ένας 23χρονος Κούρδος που έφτασε παιδί στη Δανία το 2015 περιμένει να μάθει ποιο θα είναι το μέλλον του με ψυχικά τραύματα και αγωγές.
Και ο 48χρονος Καμερουνέζος δικηγόρος Νταμ Κάρλσον, που έδωσε νομική υποστήριξη σε αντικαθεστωτικούς, ζει εδώ και μήνα με την αποσκευή του έτοιμη δίπλα στο σιδερένιο κρεβάτι του, μπροστά σε προειδοποιητική ταμπέλα για ποντίκια. «Ζω με την αγωνία», λέει. «Δεν μπορώ να επιστρέψω στο Καμερούν. Θα με φυλακίσουν. Δεν πίστευα ποτέ ότι η φιλελεύθερη Δανία δεν βοηθά πια ανθρώπους σαν εμένα».
Το δανικό μοντέλο στο μικροσκόπιο της Ευρώπης
Η πολιτική της Φρεντέρικσεν κερδίζει, πάντως, πολιτικούς πόντους: οι ακροδεξιοί έχουν αποδυναμωθεί, ενώ η Αριστερά έχει υιοθετήσει ρητορική αποτροπής. Τον Φεβρουάριο, ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ συνάντησε την ομόλογό του για να μελετήσει την προσέγγισή της. Ο υπουργός Μετανάστευσης της Δανίας, Κάαρε Ντιμπβάντ Μπεκ, έστειλε ξεκάθαρο μήνυμα στους μετανάστες: «Αν απορριφθεί το αίτημά σου για άσυλο, έχεις ελάχιστες πιθανότητες να μείνεις».
Είναι ένα σύστημα που αρκετές ευρωπαϊκές χώρες που αντιμετωπίζουν τα δικά τους προβλήματα μετανάστευσης, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου, κοιτάζουν με θαυμασμό ή ακόμα… και με ζήλια.