Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, εμφανίστηκε θριαμβευτικός μετά τη συνάντησή του με τον Σι Τζινπίνγκ, ωστόσο το τίμημα ήταν υψηλό: μια αμοιβαία αναστολή εξαγωγικών περιορισμών, που δείχνει πως το Πεκίνο έχει πλέον το πάνω χέρι.
Ήταν η πρώτη συνάντηση του Τραμπ με τον Κινέζο ηγέτη από την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο. Ο Αμερικανός πρόεδρος ανακοίνωσε πως οι δύο πλευρές «διευθέτησαν» τις διαφορές τους στο ζήτημα των σπάνιων γαιών — ενός κρίσιμου τομέα όπου η Κίνα διαθέτει στρατηγικό πλεονέκτημα.
«Δεν υπάρχει κανένα εμπόδιο πλέον στις σπάνιες γαίες», δήλωσε ο Τραμπ από το Air Force One. «Ελπίζω αυτή η φράση να εξαφανιστεί για λίγο από το λεξιλόγιό μας».
Η Κίνα συμφώνησε να αναβάλει για έναν χρόνο την εφαρμογή ενός νέου πλαισίου ελέγχων στις εξαγωγές κρίσιμων μετάλλων, που χρησιμοποιούνται σε δεκάδες βιομηχανίες. Παρ’ όλα αυτά, οι υφιστάμενοι περιορισμοί παραμένουν, σηματοδοτώντας πως οι αμερικανικές και ευρωπαϊκές εταιρείες συνεχίζουν να εξαρτώνται από την καλή θέληση του Πεκίνου για πρώτες ύλες απαραίτητες σε αεροσκάφη, μικροτσίπ και ηλεκτρικά οχήματα.
Το τίμημα της «νίκης» του Τραμπ
Για να εξασφαλίσει την κινεζική αναστολή, ο Τραμπ προσέφερε και δική του υποχώρηση: οι ΗΠΑ θα παγώσουν την προγραμματισμένη επέκταση της λίστας εξαγωγικών περιορισμών, η οποία θα πρόσθετε χιλιάδες κινεζικές εταιρείες.
Σύμφωνα με αναλυτές, η κίνηση αυτή αποτυπώνει μια νέα ισορροπία δυνάμεων.
«Αντί να απαντήσουμε στην κλιμάκωση της Κίνας με δικούς μας περιορισμούς, αποδεχθήκαμε να τους αποσύρουμε», σχολίασε ο Κρις ΜακΓκουάιρ, πρώην μέλος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας. «Αυτό δεν έχει ξανασυμβεί και αποτελεί επικίνδυνο προηγούμενο».
Η συμφωνία ισοδυναμεί με εκεχειρία ενός έτους στους ελέγχους εξαγωγών, γεγονός που ευνοεί το Πεκίνο, αφού τα αμερικανικά μέτρα απαιτούν συνεχή αναπροσαρμογή για να είναι αποτελεσματικά.
Αναδίπλωση στον εμπορικό πόλεμο
Πριν από τη συνάντηση, ο Τραμπ είχε απειλήσει με αύξηση δασμών κατά 100%. Τελικά, όχι μόνο απέσυρε την απειλή, αλλά ανακοίνωσε και μείωση τελών για τα κινεζικά πλοία και τις εισαγωγές που σχετίζονται με το παράνομο εμπόριο φαιντανύλης.
Η μείωση του δασμού στη φαιντανύλη κατά το ήμισυ θα ρίξει τον μέσο δασμό στα κινεζικά προϊόντα στο 31%, σύμφωνα με το Bloomberg Economics, καθιστώντας την παραγωγή στην Κίνα πιο ελκυστική έναντι ανταγωνιστών όπως η Βραζιλία και η Ινδία.
Νομικά εμπόδια και πολιτικό ρίσκο
Η θέση του Τραμπ κινδυνεύει να αποδυναμωθεί περαιτέρω, καθώς το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ πρόκειται να εξετάσει υπόθεση που μπορεί να ακυρώσει μεγάλο μέρος των νέων δασμών, κρίνοντας παράνομη τη χρήση του Νόμου περί Οικονομικών Εκτάκτων Αναγκών (1977).
Από την πλευρά του, ο Σι Τζινπίνγκ δεν πήρε όλα όσα ήθελε: ο Τραμπ δεν ενέκρινε την πώληση των υπερυπολογιστικών τσιπ Blackwell της Nvidia, ενώ δεν υπήρξε πρόοδος στα κινεζικά αιτήματα επενδύσεων στις ΗΠΑ.
«Όλα εκτός από τις σπάνιες γαίες»
Οι δύο ηγέτες σκοπεύουν να συναντηθούν ξανά το 2026, όμως οι αναλυτές θεωρούν ότι η συμφωνία δύσκολα θα φέρει ουσιαστική αλλαγή για τις βιομηχανίες που εξαρτώνται από τις σπάνιες γαίες.
«Αυτή η εκεχειρία αφορά σχεδόν τα πάντα εκτός από τις σπάνιες γαίες και τους μόνιμους μαγνήτες», δήλωσε ο Γουέιντ Σέντι, πρόεδρος της Advanced Magnet Lab στις ΗΠΑ. «Ο κίνδυνος για τη στρατιωτική βιομηχανία δεν έχει ουσιαστικά αλλάξει».
Στην πράξη, η Κίνα εξακολουθεί να διατηρεί τον έλεγχο μέσω της διαδικασίας αδειοδότησης εξαγωγών, που παραμένει πολύπλοκη και χρονοβόρα. Εταιρείες από τις ΗΠΑ και τη Γερμανία αναφέρουν πως χρειάζονται πολλαπλές αιτήσεις και ότι καλούνται να παραδώσουν ευαίσθητα δεδομένα για να λάβουν άδεια.
Εκεχειρία ή αυταπάτη;
Η προσωρινή αναβολή των ελέγχων δίνει ανάσα στους Αμερικανούς κατασκευαστές, αλλά η ουσία παραμένει αμετάβλητη.
«Αν το Πεκίνο εξακολουθήσει να ζητά άδειες και να καθυστερεί τη χορήγησή τους, η πρόοδος θα είναι μόνο φαινομενική», δήλωσε η Ναζάκ Νικάκταρ, πρώην αξιωματούχος του Υπουργείου Εμπορίου των ΗΠΑ.
Παρά τις διακηρύξεις του Λευκού Οίκου, παρόμοιες “νίκες” έχουν ανακοινωθεί και στο παρελθόν χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Όπως σημείωσε η πρώην διαπραγματεύτρια Ουέντι Κάτλερ, «το Πεκίνο απέδειξε ότι μπορεί να παίξει αυτό το παιχνίδι εξίσου καλά — και ίσως καλύτερα».