Νέα δεδομένα για εξαγορά καταπατημένων ακινήτων του Δημοσίου από ιδιώτες φέρνει με νομοσχέδιο που παρουσίασε το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. Για να διευκολύνει τις διαδικασίες καθιστά ελαστικότερα τα κριτήρια εξαγοράς και ελκυστικότερο το τίμημα για όσους αποδεχθούν τη ρύθμιση αντί να προσφύγουν στα δικαστήρια. Ωστόσο θέτει σαν νέα προϋπόθεση, ο ιδιώτης που διεκδικεί το ακίνητο, να το δήλωνε τουλάχιστον για 5 χρόνια στο Ε9, πληρώνοντας και τον ανάλογο ΕΝΦΙΑ, θεωρώντας εαυτόν ως ιδιοκτήτη.
Με τις νέες ρυθμίσεις που τίθενται σε δημόσια διαβούλευση πριν πάρουν το χρόνο για τη Βουλή:
1. Καταργούνται δύο εμπόδια ένταξης στη ρύθμιση εξαγοράς καταπατημένων:
- δεν θα απαιτείται πλέον να υπάρχει κτίσμα εντός του γηπέδου (οικοπέδου ή αγροτεμαχίου) πριν την υποβολή της αίτησης για εξαγορά του ακινήτου. Το υφιστάμενο πλαίσιο προβλέπει ότι θα πρέπει να υπάρχει κτίσμα, το οποίο να έχει ανεγερθεί το αργότερο έως την 31η.12.1991 σε περίπτωση 30ετούς κατοχής ή το αργότερο έως την 31η.12.1981 σε περίπτωση 40ετούς κατοχής. Πλέον δικαίωμα εξαγοράς θα έχουν ακόμα και… χωράφια την ύπαρξη κτίσματος σε αυτά.
- δεν θα απαιτείται, συνακόλουθα, πλέον η προσκόμιση αεροφωτογραφιών ως αποδεικτικού μέσου, αφού δεν θα εξετάζεται η ύπαρξη ή μη κτίσματος στο ακίνητο.
2. Νέες δικλείδες – εμπόδια για ένταξη στη ρύθμιση:
- τίθεται το Ε9 ως τεκμήριο ύπαρξης ιδιοκτησιακού δικαιώματος επί του ακινήτου. Προστίθεται ως απαραίτητη προϋπόθεση, ότι για να προβεί σε άσκηση του δικαιώματος εξαγοράς του ακινήτου κάποιος ενδιαφερόμενος, απαιτείται να το έχει περιλάβει στο έντυπο Ε9 για τα πέντε τελευταία χρόνια τουλάχιστον πριν την αίτηση, προκειμένου να είναι σαφές ότι οι αιτούντες θεωρούσαν πως το ακίνητο είναι δικό τους.
Αυτό σημαίνει πιθανότατα ότι δεν αρκεί να προβεί ετεροχρονισμένα σε εκ των υστέρων τροποποιητική δήλωση για τα προηγούμενα χρόνια, εφόσον αποτελεί ένδειξη αν θεωρούσε τον εαυτό του ιδιοκτήτη ή αποξενωμένο από το συγκεκριμένο ακίνητο. Δημιουργεί προβληματισμό όμως κατά πόσον πολλοί συνέχιζαν να πληρώνουν ΕΝΦΙΑ για ένα ακίνητο που, με βάση τους υφιστάμενους νόμους, το ελληνικό δημόσιο θεωρούσε πως ανήκει στη δική του ιδιοκτησία.
- επεκτείνεται η δυνατότητα του Δημοσίου να αποφασίσει εξαίρεση από το δικαίωμα εξαγοράς ενός ακινήτου, για λόγους δημοσίου συμφέροντος. Εντός εξαμήνου τα συναρμόδια Υπουργεία (πχ Ναυτιλίας, Άμυνας κλπ) θα ορίσουν αιτιολογημένα τις περιοχές ή τα ακίνητα ενδιαφέροντος τους, προκειμένου αυτά να εξαιρεθούν της διαδικασίας εξαγοράς.
Αυτό σημαίνει ότι de facto αποκλείονται από τη ρύθμιση, οι εν δυνάμει ιδιοκτήτες που περιλαμβάνονται στις συγκεκριμένες περιοχές.
- επισπεύδεται η προθεσμία απάντησης (συναίνεσης) από την Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου σε 2 μήνες (αντί 3 μήνες που προβλεπόταν αρχικά) εντός των οποίων πρέπει να τελειώνει η εξέταση του αιτήματος.
- τίθεται δεκαήμερη προθεσμία για την ενημέρωση του αιτούντος σε περίπτωση που λείπουν δικαιολογητικά. Ωστόσο, αν και δίδεται σαν δικαίωμα για διόρθωση σφαλμάτων στον ιδιώτη, μετά την αποκλειστική διορία των 10 ημερών αυτός θα χάνει ουσιαστικά την δυνατότητα διεκδίκησης του ακινήτου.
4. Κίνητρα για να σταματήσουν τα δικαστήρια:
Προσφέρεται έκπτωση στο τίμημα εξαγοράς για τον ιδιώτη, προκειμένου να αρθεί η αμφισβήτηση της κυριότητας του δημοσίου. Συγκεκριμένα παρέχεται:
– έκπτωση 50% αν ο ιδιώτης έχει αναγνωρισθεί από πρωτόδικα ως κύριος του ακινήτου
– έκπτωση 70% αν ο αιτών έχει ασκήσει ένδικο μέσο κατά δικαστικής απόφασης για την αναγνώριση της κυριότητας του ακινήτου έως την 31η.12.2022.
Επιπλέον, παρέχεται ειδική έκπτωση 80% επί της αντικειμενικής αξίας, για ακίνητο που καλύπτει τις στεγαστικές ανάγκες του αιτούντα (ή του αρχικού δικαιοπαρόχου) ως αποτέλεσμα μαζικής εγκατάστασης πληθυσμιακών ομάδων πριν το 1964. Σε αυτή την περίπτωση το τίμημα αντιστοιχεί στο 20% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου.
- έκπτωση 1%-2% ανά έτος κατοχής, μετά την πάροδο 30 ή 4ο ετών, με ανώτατο όριο έκπτωσης 50%
- έκπτωση 30% εάν ο αιτών είναι άτομο με αναπηρία με ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω, ή εάν είναι πρόσωπο που φιλοξενεί περισσότερο από ένα (1) έτος ή επιβαρύνεται φορολογικά από πρόσωπα με την ανωτέρω ιδιότητα, με ετήσιο ατομικό εισόδημα έως 40.000 ή ετήσιο οικογενειακό έως 60.000 ευρώ.
- έκπτωση 20%, εάν είναι άτομο με αναπηρία και, συγκεκριμένα, με ποσοστό αναπηρίας εξήντα επτά τοις εκατό (67%) και άνω, ή πρόσωπο που φιλοξενεί περισσότερο από ένα (1) έτος ή επιβαρύνεται φορολογικά από πρόσωπα με την ανωτέρω ιδιότητα, με ετήσιο ατομικό εισόδημα έως δεκαοκτώ χιλιάδες (18.000) ευρώ ή ετήσιο οικογενειακό εισόδημα έως είκοσι τέσσερις χιλιάδες (24.000) ευρώ.
- έκπτωση 20% εάν είναι παλιννοστών ομογενής, ή μόνιμος κάτοικος παραμεθορίων περιοχών, ή πολύτεκνος
- έκπτωση 15% εάν είναι τρίτεκνος (και μονογονεϊκές οικογένειες)
- έκπτωση 15% εάν είναι μακροχρόνια άνεργος
- έκπτωση 20% εάν είναι δικαιούχος του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος
- έκπτωση 30% εάν αποτελεί την κύρια κατοικία του αιτούντος.
Αν ο αιτών εμπίπτει σε περισσότερες περιπτώσεις, εφαρμόζεται μόνο η περίπτωση που προβλέπει τη μεγαλύτερη έκπτωση.