Έπειτα από μήνες διαβουλεύσεων και αποκλίσεων, είναι καιρός η Ευρώπη να θέσει ανώτατο όριο στις τιμές του φυσικού αερίου, τονίζει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σε άρθρο γνώμης που δημοσιεύεται σήμερα στο πρακτορείο Bloomberg.
Σε κανονικούς καιρούς, οι κυβερνήσεις πρέπει να αφήσουν τις αγορές να λειτουργήσουν. Δεν είναι όμως φυσιολογικές εποχές, εξηγεί. Καθώς οι τιμές αυξάνονται σε πρωτοφανή επίπεδα, η αγορά έχει πάψει να λειτουργεί. Η ρευστότητα έχει στερέψει και η αστάθεια έχει εκτοξευτεί, δημιουργώντας τεράστιες ευκαιρίες για τους προμηθευτές και τους κερδοσκόπους να επωφεληθούν από τις απότομες διακυμάνσεις των τιμών. Οι μεγάλες ενεργειακές εταιρείες υφίστανται πιέσεις, ζητώντας κρατική βοήθεια. Κανένα νοικοκυριό, εταιρεία ή κυβέρνηση δεν μπορεί να σχεδιάσει ή να διαχειριστεί μια αγορά όπου οι τιμές αυξάνονται ή μειώνονται με τυχαίο τρόπο.
Το πρώτο τρίμηνο του 2022, σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις, η Ευρωπαϊκή Ένωση πλήρωσε επιπλέον 62 δισεκατομμύρια ευρώ για την εισαγωγή φυσικού αερίου σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Ο τελικός απολογισμός για το 2022 θα ανέλθει σε εκατοντάδες δισεκατομμύρια, τρισεκατομμύρια, αν συνυπολογιστούν οι αρνητικές επιπτώσεις στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και στην οικονομία γενικότερα. Εν τω μεταξύ, το πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών της Ρωσίας τριπλασιάστηκε σε πάνω από 180 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι τον Αύγουστο του 2022.
Αυτές οι τιμές συνέβαλαν στην αύξηση προσφοράς στην Ευρώπη αλλά με υπερβολικό κόστος — εξασφαλίσαμε την προσφορά αλλά παραμελήσαμε το κόστος. Η Ευρώπη πληρώνει δύο έως τρεις φορές περισσότερα για το φυσικό αέριο από τα ασιατικά έθνη. Μια ορισμένη αύξηση της τιμής ήταν αναπόφευκτη, αλλά η επιτυχία της Ευρώπης στην απόκτηση φυσικού αερίου οφείλεται εν μέρει στην οικονομική επιβράδυνση στην Κίνα. Σε ένα τυπικό έτος, οι εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου της Κίνας αυξάνονται κατά 25 τοις εκατό. μέχρι στιγμής φέτος, έχουν μειωθεί κατά 20 τοις εκατό. Αυτή η μετατόπιση, πέρα από τις υψηλές τιμές, επέτρεψε στην Ευρώπη να εισάγει το φυσικό αέριο που χρειάζεται.
Η Ευρώπη αντιμετωπίζει μια ανισορροπία που ο μηχανισμός των τιμών από μόνος του δεν μπορεί να διορθώσει. Οι εισαγωγές LNG στην Ευρώπη είναι σταθερές από τις αρχές του 2022, παρά τη συνεχή άνοδο των τιμών. Η ικανότητα της Ευρώπης να αντικαταστήσει το ρωσικό αέριο είναι τόσο συνάρτηση της φυσικής όσο και της οικονομίας: Ανεξάρτητα από το πόσο υψηλές είναι οι τιμές, η Ευρώπη στο σύνολό της δεν μπορεί, βραχυπρόθεσμα, να αντικαταστήσει πλήρως τους όγκους που έχασε από τη Ρωσία. Όταν η προσφορά δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις τιμές, το να αφήνουμε τις τιμές να αυξάνονται για πάντα είναι πράξη παραμέλησης και όχι σύνεσης.
Αργά ή γρήγορα, οι αγορές θα ισορροπήσουν — αλλά χωρίς ανώτατο όριο στις τιμές, το κόστος αυτής της εξισορρόπησης θα μετρηθεί σε ζωές που θα καταστραφούν και στις θέσεις εργασίας που χάθηκαν. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πρότεινα τον Ιούλιο ένα πανευρωπαϊκό σύστημα για την αποζημίωση των μεγάλων χρηστών ενέργειας για τη μείωση της κατανάλωσής τους, φέρνοντας την αγορά σε ισορροπία χωρίς να καταφεύγουμε σε ακραίες τιμές, συνεχίζει.
Η αναδυόμενη συναίνεση συγκλίνει προς ένα μικρό σύνολο επιλογών. Ο κοινός παρονομαστής είναι η επιθυμία να επιβληθεί ανώτατο όριο σε όλο το φυσικό αέριο, όχι μόνο στις μικρές ποσότητες που εξακολουθούν να προέρχονται από τη Ρωσία. Το ανώτατο όριο πρέπει να είναι αρκετά υψηλό ώστε να λειτουργεί ως «διακόπτης», αλλά να επιτρέπει τη συνέχιση της δραστηριότητας της αγοράς σε λογικά επίπεδα. Έχω στο μυαλό μου ένα συγκεκριμένο ανώτατο όριο, αλλά αυτός ο αριθμός αποτελεί αντικείμενο εμπιστευτικών διαπραγματεύσεων με κράτη μέλη που θέλω να σεβαστώ – επομένως δεν θα το αποκαλύψω εδώ. Ωστόσο, με αρκετά υψηλές τιμές, οι προμηθευτές θα εξακολουθούν να στέλνουν το φυσικό αέριο τους στην Ευρώπη και οι καταναλωτές θα έχουν ακόμα λόγους να μειώσουν τη ζήτησή τους. Το ανώτατο όριο θα πρέπει να είναι ένα ανοδικό όριο για το πώς μπορούν να ανέλθουν οι υψηλές τιμές, όχι ένας τεχνητά χαμηλός αριθμός που θα αποσταθεροποιήσει τις αγορές.
Το ανώτατο όριο των τιμών εγκυμονεί κινδύνους, φυσικά. Αλλά καθώς προχωράμε στον χειμώνα, οι κίνδυνοι της αδράνειας ενώνονται. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να καθόμαστε και να παρακολουθούμε τη Ρωσία να χρησιμοποιεί τους θεσμούς της αγοράς εναντίον μας, επισημαίνει o πρωθυπουργός.