Το τελευταίο διάστημα η νομιμότητα λειτουργίας τους -από ποινικής, οικονομικής και ηθικής σκοπιάς- έχει απασχολήσει το πανελλήνιο και ειδικά με δύο υποθέσεις που κινητοποίησαν τόσο τον επικεφαλής για το Ξέπλυμα του Μαύρου Χρήματος πρώην αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου Χαράλαμπο Βουρλιώτη όσο και την Εισαγγελία Πρωτοδικών.
Η πρώτη περίπτωση είναι αυτή της «HumanRights360». Ηδη με εντολή του κ. Βουρλιώτη είναι σε πλήρη εξέλιξη εισαγγελική έρευνα και εξετάζεται κάθε ενδεχόμενο, όπως είναι αυτό της εγκληματικής οργάνωσης, του ξέπλυμα μαύρου χρήματος, της απιστίας και της απόκρυψης στοιχείων από τις δηλώσεις «πόθεν έσχες» κ.λπ.
Η συγκεκριμένη ΜΚΟ ήρθε στο προσκήνιο μετά τις καταγγελίες της ότι οι ελληνικές αρχές άφησαν στη τύχη τους 38 μετανάστες στον Εβρο τον περασμένο δεκαπενταύγουστο, αν και βρίσκονταν σε ελληνικό έδαφος, με αποτέλεσμα να πεθάνει ένα παιδί, καταγγελίες που αποδείχτηκαν ανυπόστατες. Η δεύτερη περίπτωση είναι αυτή της Κιβωτού του Κόσμου, με πρωταγωνιστές τον πατέρα Αντώνιο και την πρεσβυτέρα του. Η υπόθεση ήρθε στο φως της δημοσιότητας μετά από καταγγελίες για ασελγείς πράξεις σε βάρος ανήλικου φιλοξενούμενου στη δομή, ενώ στη συνέχεια ακολούθησε ένα πολυεπίπεδο ντόμινο οικονομικών αποκαλύψεων.
Οι συνήγοροι του Δημοσίου (ΝΣΚ) επισήμαναν ακόμη ότι «κάποιες ομάδες έφτασαν σε σημείο να αμφισβητούν μέχρι και την ελληνική κυριαρχία σε περιοχές ελληνικών νησιών, όπου βρίσκονται δομές φιλοξενίας, γεγονός που έλαβε μάλιστα μεγάλη δημοσιότητα», ενώ έκαναν λόγο για «ανεξέλικτη είσοδο ομάδων ατόμων σε δομές φιλοξενίας».
Πέρα από όλα αυτά, το Δημόσιο επισήμανε ότι «παρατηρήθηκε η ανεξέλεγκτη είσοδος σε δομές φιλοξενίας ομάδων ατόμων ή στόμων που απλώς δήλωναν ΜΚΟ ή μέλη ΜΚΟ, χωρίς αυτό να μπορεί να εξακριβωθεί, κάτι που επέφερε και άλλα πολύ σημαντικά προβλήματα αναφορικά με την ασφάλεια των αιτούντων άσυλο και ιδίως των ευαίσθητων ομάδων, όπως γυναίκες και τα ανήλικα παιδιά - και ειδικά τα ασυνόδευτα». Ετσι, η Πολιτεία οδηγήθηκε στη λύση των μητρώων.
Οι ΜΚΟ που έχουν προσφύγει στο ΣτΕ είναι:
- Η HIAS Ελλάδος, εβραϊκή αμερικανική μη κερδοσκοπική οργάνωση που δραστηριοποιείται κατά κανόνα στη Λέσβο και έχει σκοπό την υποστήριξη των προσφύγων στο Αιγαίο.
- Η Equal Rights Beyond Borders, που έχει έδρα στην Ελλάδα και τη Γερμανία και βασικός σκοπός της είναι η επιβολή των δικαιωμάτων των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο.
- The Lava Project, που δραστηριοποιείται στη Λέσβο με σκοπό τη βοήθεια στους φιλοξενούμενους των καταυλισμών της Μόριας και του Καρά Τεπέ προκειμένου να αντιμετωπίσουν προβλήματα υγείας.
Ολοι όσοι προσέφυγαν στο ΣτΕ, με πρόεδρο την κυρία Ευαγγελία Νίκα προσβάλλουν το νομοθετικό πλαίσιο για την εγγραφή των ΜΚΟ στο Μητρώο Ελληνικών και Ξένων ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται σε θέματα διεθνούς προστασίας, μετανάστευσης και κοινωνικής ένταξης στην Ελλάδα, όπως και την υποχρεωτική εγγραφή των εργαζομένων στο Μητρώο Μελών Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων.
Υποστηρίζουν ότι το νομοθετικό πλαίσιο για την εγγραφή στα δύο μητρώα των ΜΚΟ είναι αντίθετη στο Σύνταγμα, στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, στον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη, στο Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, στον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ενωσης, στον γενικό Κανονισμό Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων κ.ά.
Από την πλευρά του, ο εισηγητής των υποθέσεων, σύμβουλος Επικρατείας Ηλίας Μάζος, επισήμανε κατά την ακροαματική διαδικασία ότι τίθεται θέμα εννόμου συμφέροντος των προσφευγόντων ΜΚΟ, καθώς δεν βλάπτονται από τις νομοθετικές ρυθμίσεις, ενώ παράλληλα, τίθεται θέμα «παραδεκτού και βάσιμου των προβαλλόμενων λόγων ακυρώσεως». Οι αποφάσεις του ΣτΕ αναμένονται να δημοσιευτούν το πρώτο τρίμηνο του νέου έτους.