Ραγδαία μετατόπιση των Ελλήνων καταναλωτών προς ασιατικές πλατφόρμες ηλεκτρονικού εμπορίου καταγράφει πανελλαδική έρευνα της NielsenIQ για λογαριασμό του ΣΕΛΠΕ, αποτυπώνοντας με ποσοτικούς όρους μια πραγματικότητα που το ελληνικό λιανεμπόριο βιώνει ήδη έντονα. Σύμφωνα με τα ευρήματα, σχεδόν 8 στους 10 Έλληνες καταναλωτές πραγματοποιούν αγορές από online πλατφόρμες με έδρα χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, δημιουργώντας συνθήκες έντονου ανταγωνισμού αλλά και ανισορροπίας στην αγορά.
Η διείσδυση του ηλεκτρονικού εμπορίου είναι πλέον σχεδόν καθολική. Το 94% των συμμετεχόντων στην έρευνα δήλωσε ότι πραγματοποίησε online αγορές το τελευταίο δωδεκάμηνο, ενώ από αυτούς το 85% έχει αγοράσει τουλάχιστον μία φορά από πλατφόρμα εκτός Ε.Ε. Πλατφόρμες όπως το Temu και το Shein εμφανίζουν εξαιρετικά υψηλά επίπεδα αναγνωρισιμότητας, αποτέλεσμα τόσο της επιθετικής τιμολογιακής πολιτικής όσο και της έντονης παρουσίας τους στα social media.
Συχνές αγορές και «καλάθια» χαμηλού κόστους
Η χρήση αυτών των πλατφορμών δεν περιορίζεται σε περιστασιακές αγορές. Περίπου τρεις στους δέκα χρήστες δηλώνουν ότι πραγματοποιούν αγορές τουλάχιστον μία φορά τον μήνα, στοιχείο που καταδεικνύει σταθερή καταναλωτική συνήθεια και όχι συγκυριακή επιλογή. Οι κατηγορίες προϊόντων που κυριαρχούν είναι η μόδα και η ένδυση, τα είδη σπιτιού και μικροαντικείμενα, καθώς και ηλεκτρονικά προϊόντα και gadgets, κατηγορίες στις οποίες η χαμηλή τιμή λειτουργεί ως καθοριστικός παράγοντας.
Δεν είναι τυχαίο ότι η τιμή αναδεικνύεται με διαφορά ως το ισχυρότερο κίνητρο αγοράς. Οι χρήστες ασιατικών πλατφορμών ξοδεύουν συνολικά περισσότερα χρήματα στο διαδίκτυο σε σχέση με όσους δεν τις χρησιμοποιούν, με τη μέση ετήσια δαπάνη προς marketplaces εκτός Ε.Ε. να φτάνει τα 244 ευρώ. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί σχεδόν στο 45% της συνολικής online δαπάνης των συγκεκριμένων καταναλωτών.
Ικανοποίηση με αστερίσκους
Παρά την ευρεία χρήση, η εικόνα της εμπιστοσύνης παραμένει σύνθετη. Τέσσερις στους δέκα χρήστες δηλώνουν υψηλή ικανοποίηση από τις αγορές τους, ωστόσο η συνολική εμπιστοσύνη χαρακτηρίζεται μέτρια, με έντονη επιφυλακτικότητα. Αντίθετα, όσοι δεν χρησιμοποιούν τις συγκεκριμένες πλατφόρμες εμφανίζουν πολύ χαμηλά επίπεδα εμπιστοσύνης, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι αντιλήψεις γύρω από την ποιότητα και την ασφάλεια αποτελούν κρίσιμο φραγμό εισόδου.
Οι ανησυχίες αυτές συνδέονται άμεσα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα ποιότητας και ασφάλειας. Έξι στους δέκα καταναλωτές τα θεωρούν «πολύ σημαντικά», ενώ επτά στους δέκα χρήστες των marketplaces εκτός Ε.Ε. γνωρίζουν ότι τα προϊόντα που αγοράζουν ενδέχεται να μην συμμορφώνονται πλήρως με τα ευρωπαϊκά standards. Παρ’ όλα αυτά, η χαμηλή τιμή εξακολουθεί να υπερισχύει ως βασικό κριτήριο επιλογής, ακόμη και όταν οι κίνδυνοι είναι γνωστοί.
Ρυθμίσεις που αλλάζουν συμπεριφορές
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ευρήματα σχετικά με πιθανές ρυθμιστικές παρεμβάσεις. Σχεδόν το 40% των χρηστών δηλώνει ότι θα σταματούσε τις αγορές από ασιατικές πλατφόρμες σε περίπτωση αύξησης των τιμών λόγω επιβολής δασμών, στοιχείο που δείχνει υψηλή ευαισθησία στο κόστος. Παράλληλα, περίπου ένας στους τρεις καταναλωτές εμφανίζεται θετικός στην εφαρμογή ειδικού τέλους ανά παραγγελία, κυρίως μεταξύ όσων ήδη δεν πραγματοποιούν αγορές από αυτές τις πλατφόρμες.
Η χώρα προέλευσης φαίνεται να επηρεάζει διαφορετικά τους καταναλωτές. Οι περισσότεροι αναγνωρίζουν σωστά ότι το Temu και το Shein προέρχονται από την Ασία, ενώ η γνώση είναι χαμηλότερη για πλατφόρμες όπως το Trendyol και το AliExpress. Αν και η προέλευση επηρεάζει ελάχιστα τους ενεργούς αγοραστές, παίζει σημαντικό ρόλο στη στάση των non-buyers.
Περίπου οι μισοί χρήστες αναζητούν πληροφορίες πριν προχωρήσουν σε αγορά, με βασικές πηγές το Google, τις κριτικές, τα websites των sellers και τις online κοινότητες. Οι καταναλωτές που δεν χρησιμοποιούν τις ασιατικές πλατφόρμες εμφανίζονται ακόμη πιο επιφυλακτικοί, αφιερώνοντας περισσότερο χρόνο στην αναζήτηση πληροφοριών.
Το μήνυμα του λιανεμπορίου
Σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας, ο πρόεδρος του ΣΕΛΠΕ, Κώστας Γεράρδος, κάνει λόγο για «δομική στρέβλωση» και για τη διαμόρφωση ενός παράλληλου εμπορίου, όπου η χαμηλή τιμή επιτυγχάνεται μέσω απουσίας κανόνων. Όπως επισημαίνει, οι ευρωπαϊκές και ελληνικές επιχειρήσεις λειτουργούν υπό αυστηρό κανονιστικό και φορολογικό πλαίσιο, την ώρα που μεγάλος αριθμός marketplaces εκτός Ε.Ε. δραστηριοποιείται χωρίς ισοδύναμες υποχρεώσεις και ευθύνη για τα προϊόντα που διαθέτει στην ευρωπαϊκή αγορά.
«Η έρευνα δείχνει επίσης ότι στοχευμένες ρυθμιστικές παρεμβάσεις μπορούν να επηρεάσουν ουσιαστικά τη συμπεριφορά των καταναλωτών, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι υπάρχει περιθώριο πολιτικής δράσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ζητούμε ίσους κανόνες για όλους: ουσιαστικούς ελέγχους, φορολογική και τελωνειακή ισοτιμία και διασφάλιση ότι κάθε προϊόν που εισέρχεται στην ευρωπαϊκή αγορά πληροί τα ίδια πρότυπα ποιότητας και ασφάλειας. Η προστασία του καταναλωτή και η βιωσιμότητα του ευρωπαϊκού λιανεμπορίου δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται αποσπασματικά, απαιτούν ενιαίο, συνεκτικό και αποτελεσματικό ευρωπαϊκό πλαίσιο», σημείωσε ο κ. Γεράρδος.