Η συνάντηση Πούτιν - Ερντογάν πραγματοποιήθηκε τελικά στο Σότσι της Μαύρης Θάλασσας. Μέσα από ρητά και άρρητα οι δύο Πρόεδροι προώθησαν την ατζέντα τους. Ήταν μια συνάντηση που και οι δυο είχαν ανάγκη. Οι Ρώσοι ως οικοδεσπότες, θέλησαν να δείξουν ότι έχουν το πάνω χέρι στις προσπάθειες αναβίωσης της συμφωνίας, για την εξαγωγή των Ουκρανικών σιτηρών μέσα από τη Μαύρη Θάλασσα. Μια συμφωνία, που είχε συναφθεί πριν από ένα και πλέον έτος, τον Ιούλιο του 2022, στην Κωνσταντινούπολη. Σημειολογικά οι φιλοξενούμενοι έγιναν οικοδεσπότες. Θέλουν να στείλουν το μήνυμα ότι πλέον υπαγορεύουν τους όρους, σε μια κατά τα άλλα συμφωνία ισότιμων μερών και διαμεσολαβητών, που δεν ήταν άλλοι από τον ΟΗΕ και την Τουρκία του Προέδρου Ερντογάν.
Γράφει ο Πολύκαρπος Αδαμίδης
Αλλά και οι Τούρκοι και ειδικά ο Τούρκος Πρόεδρος δείχνουν να έχουν και έχουν ανάγκη, μια νέα ανάδειξη της Τουρκικής συνεισφοράς, ως διαύλου επικοινωνίας και συνεννόησης μεταξύ των εμπολέμων. Η άσκηση αυτή ισορροπίας της Τουρκίας, από την απαρχή ακόμα της Ρωσικής εισβολής στην Τουρκία, τής έχει επιτρέψει να προμηθεύεται σε εξαιρετικά ευνοϊκές για την ίδια τιμές, αργό πετρέλαιο και ενέργεια από τη Ρωσία. Οι εισαγωγές της μάλιστα υπερδιπλασιάστηκαν σε σχέση με τα όσα ίσχυαν, πριν την έναρξη του πολέμου. Συγχρόνως διευκολύνει όπως λέγεται μέσω των λιμένων της και του χρηματοπιστωτικού της συστήματος την παράκαμψη των κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας, αλλά και την πώληση ακόμα Ουκρανικών σιτηρών, που έχουν αρπαγεί από τις ουκρανικές σιταποθήκες.
Η ίδια η ανακοίνωση, μετά την ολοκλήρωση της συνάντησης Πούτιν Ερντογάν, δεν μπορεί, ανεξάρτητα από τη φορά ανάγνωσής της, παρά να δημιουργεί προβληματισμό. Τόσο ο Ρώσος Πρόεδρος όσο και ο Πρόεδρος Ερντογάν, επανέλαβαν και επιβεβαίωσαν ότι η συμφωνία εξαγωγής των Ουκρανικών σιτηρών θα τεθεί και πάλι σε εφαρμογή, όταν ικανοποιηθούν ουσιαστικά οι Ρωσικές αξιώσεις ή κατ΄ ελάχιστο ληφθεί μέριμνα για αυτές. Σημειωτέον ότι η Ρωσική πλευρά υποστηρίζει ότι η συμφωνία εξαγωγής των Ουκρανικών σιτηρών είναι ετεροβαρής, γιατί όπως λέει δε διασφαλίζονται αντίστοιχες συνθήκες εξαγωγών για τα Ρωσικά σιτηρά και λιπάσματα. Η αλήθεια ωστόσο είναι ότι τα Ρωσικά σιτηρά και λιπάσματα δεν υπόκεινται σε οιεσδήποτε κυρώσεις. Η λογιστική υποστήριξη της εξαγωγής τους είναι προβληματική, καθώς η αντίστοιχη Αγροτική Τράπεζα της Ρωσίας, από τον Ιούνιο του 2022 έχει αποκοπεί από τον Τραπεζικό μηχανισμό ελέγχων και εκκαθαρίσεων SWIFT, γεγονός που δυσχεραίνει τις αντίστοιχες εξαγωγικές συναλλαγές. Είναι προφανές ότι η άρση των περιορισμών για τη Ρωσική Τράπεζα, είναι διαπραγματευτικό αίτημα, που δεν περιλαμβάνονταν στις ρητές ρυθμίσεις της συμφωνίας.
Η τοποθέτηση από την άλλη του Τούρκου Προέδρου, προκαλεί πρόσθετο προβληματισμό. Το μεν καλεί την Ουκρανία να λειάνει τις θέσεις και απαιτήσεις της, το δε ανακοινώνει με την επίνευση του Ρώσου Προέδρου, ότι η Τουρκία θα αναδειχθεί σε ενεργειακό εξαγωγικό κόμβο για το Ρωσικό Φυσικό αέριο. Μια εξαγγελία, που αποτελεί εξ ορισμού παράκαμψη των κυρώσεων και της Ευρωπαϊκής πολιτικής για πλήρη απεξάρτηση από τη Ρωσική ενέργεια. Αντί δηλαδή απευθείας εισαγωγών, θα γίνονται εισαγωγές μέσω της Τουρκίας. Αν και σε επίπεδο εξαγγελιών, οι προσεγγίσεις αυτές καταδεικνύουν ένα περίγραμμα προσέγγισης και συνδιαλλαγής με αναβαθμισμένο και προσοδοφόρο ρόλο για την Τουρκία. Πρέπει να αναζητήσουμε ρόλο στη διαδικασία διαμεσολάβησης.
Την ίδια στιγμή δεν πρέπει να διαλάθει της προσοχής μας η κινητοποίηση ‘παροπλισμένων’ πολιτικών της διεθνούς σκηνής, όπως ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας, Τζακ Στρο, που δηλώνει ευθαρσώς ότι ήταν λάθος η εισδοχή της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και προκρίνει ως μέσο πίεσης σε βάρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, την αποδοχή ως μοντέλου συζήτησης, της ‘λύσης’ των δύο κρατών. Απαιτούνται πρωτοβουλίες δράσης.