Μόνο 1.400 νέοι και νέα ζευγάρια ηλικίας 25-39 ετών έχουν καταφέρει να βρουν ακίνητο για το πορτοφόλι τους και να πληροί τα κριτήρια του προγράμματος «Σπίτι μου» που προσφέρει στεγαστικά δάνεια με ευνοϊκούς όρους, όπως επιδότηση επιτοκίου από 75% έως 100% για πολύτεκνες οικογένειες.
Πρόβλημα δεν είναι η ζήτηση για το πρόγραμμα, καθώς οι αιτήσεις έχουν ξεπεράσει τις 20.000, δηλαδή διπλάσιες από τον αριθμό των δικαιούχων. Το πρόβλημα εντοπίζεται, σύμφωνα με τις τράπεζες και τους μεσίτες, στην έλλειψη ακινήτων. Η προσφορά διαθέσιμων κατοικιών είναι περιορισμένη, καθώς μεσολάβησε μια μακρά περίοδος ανύπαρκτης οικοδομικής δραστηριότητας, λόγω της κρίσης χρέους.
Σύμφωνα με μεσίτες της Αττικής, τα διαθέσιμα ακίνητα προς πώληση ή ενοικίαση, υπολογίζονται γύρω στα 65.000. Από αυτά, το πολύ 15.000 πληρούν τα κριτήρια για το πρόγραμμα «Σπίτι μου». Από την πλευρά τους, οι τράπεζες επιβεβαιώνουν το πρόβλημα της απαραίτητης προσφοράς κατάλληλων κατοικιών με τις αιτήσεις να στοιβάζουν στα καταστήματα.
Τραπεζικά στελέχη εξηγούν ότι, βάσει του προγράμματος, το δάνειο προεγκρίνεται, χωρίς κόστος για τον δανειολήπτη και, στη συνέχεια, ο ενδιαφερόμενος έχει δύο μήνες για να βρει ακίνητο και να γίνει η εκταμίευση του δανείου. Η εμπειρία από τον πρώτο μήνα λειτουργίας του προγράμματος δείχνει ότι οι ενδιαφερόμενοι δυσκολεύονται να βρουν διαθέσιμα ακίνητα έως 150 τ.μ., με αξία έως 200.000 ευρώ που ταυτόχρονα να καλύπτουν τις στεγαστικές τους ανάγκες.
Επίσης, βάσει του προγράμματος, τα ακίνητα πρέπει να είναι ηλικίας άνω των 15 ετών. Ετσι, εντοπίζονται κατοικίες είτε πάρα πολύ παλαιές, π.χ. 60 ετών που απαιτούν επιπλέον έξοδα για ανακαίνιση και ανακατασκευή είτε πολύ μικρά ή σε περιοχές που δεν εξυπηρετούν τις ανάγκες τους.
Ενα άλλο πρόβλημα που σχετίζεται με την ηλικία των ακινήτων είναι ότι οι παλαιές κατοικίες έχουν συνήθως πολεοδομικές και άλλες εκκερεμότητες, με αποτέλεσμα να απαιτούνται πάνω από έξι μήνες μέχρι να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες. Σε αυτό το διάστημα, η τράπεζα θα πρέπει να προεγκρίνει το δάνειο τρεις φορές… Ομως, την ίδια στιγμή, υπάρχουν και αυτοί που αγοράζουν ακίνητα χωρίς στεγαστικό δάνειο ή χωρίς το πρόγραμμα Στέγη, οι οποίοι δεν έχουν τους χρονικούς περιορισμούς ή έχουν άμεσα διαθέσιμα χρήματα.
Οπως σημειώνουν οι τράπεζες, σχεδόν το 80% των αγοραπωλησιών ακινήτων πραγματοποιείται χωρίς στεγαστικό δάνειο. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τη ζήτηση και την πίεση του χρόνου για εύρεση ακινήτου εντός δύο μηνών μέσω του προγράμματος «Σπίτι μου», ωθεί υψηλότερα τις τιμές ακόμα και στα παλαιά ακίνητα.
Επιβράδυνση
Οι τράπεζες παράλληλα βλέπουν επιβράδυνση στις εκταμιεύσεις νέων στεγαστικών δανείων λόγω της ανόδου των επιτοκίων αλλά και της συνεχούς αύξησης των τιμών. Η εκτίμηση για νέες εκταμιεύσεις στεγαστικών δανείων για φέτος ήταν στο 1,35-1,4 δισ. ευρώ και λόγω του προγράμματος «Σπίτι μου». Ομως, η εκταμίευση των δανείων αυτών είναι αργή και η συνολική ζήτηση για στεγαστικά δάνεια έχει περιοριστεί.
Τράπεζες και μεσίτες αναζητούν λύσεις που περιορίζονται σε τρόπους που θα μπορούσαν να αυξήσουν την προσφορά διαθέσιμων και κατάλληλων ακινήτων. Μεταξύ αυτών που εξετάζονται είναι η διάθεση μέρους οικιστικών ακινήτων που έχουν περιέλθει στις τράπεζες από πλειστηριασμούς. Ωστόσο, ο αριθμός τους είναι περιορισμένος, καθώς στους πλειστηριασμούς δίνεται προτεραιότητα στα μεγάλης αξίας ακίνητα και σε αυτά που μπορούν να ενταχθούν σε χαρτοφυλάκια και να πουληθούν «πακέτο».
Σύμφωνα με εκτιμήσεις των τραπεζών και εταιρειών διαχείρισης δανείων, τα ακίνητα που υπάρχουν δανειακά χαρτοφυλάκια υπολογίζονται γύρω στα 600.000. Από αυτά, τα μισά, δηλαδή περίπου 300.000 χαρακτηρίζονται ως οικιστικά ακίνητα (κατοικίες). Ομως, μόνο το 10% με 15% αυτών παίρνουν τον δρόμο του πλειστηριασμού σε βάθος 5ετίας. Συνεπώς, η λύση αυτή έχει περιορισμένα περιθώρια.
Σε ό,τι αφορά στα ακίνητα που βρίσκονται σε εταιρείες διαχείρισης και οδεύουν σε πλειστηριασμό, στελέχη της αγοράς εξηγούν ότι αυτά δεν μπορούν να λύσουν το συγκεκριμένο πρόβλημα προσφοράς. Κι αυτό διότι σε έναν πλειστηριασμό θα πρέπει να διαθέτει ο ενδιαφερόμενος το 30% της αξίας του. Μέσα από το πρόγραμμα «Σπίτι μου» δεν μπορεί να δοθεί δάνειο για πλειστηριασμό ή αν κάποιος έχει το 30% για τη συμμετοχή σε πλειστηριασμούς δεν έχει ανάγκη το πρόγραμμα «Σπίτι μου». Τέλος, η ολοκλήρωση της διαδικασίας, δηλαδή της μεταβίβασης, μπορεί να κρατήσει ακόμα και ένα έτος.