Στο πλαίσιο του ΙΧ Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, ο Πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας και της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, καθηγητής κ. Γκίκας Χαρδούβελης συμμετείχε, μαζί με άλλους διακεκριμένους ομιλητές, σε συζήτηση με συντονιστή τον Καθηγητή του London School of Economics κ. Kevin Featherstone.
Κεντρικό θέμα ήταν το χάσμα στην επίδοση της ευρωπαϊκής οικονομίας σε σχέση με την αμερικανική, όπου αναλύθηκαν τα βαθύτερα αίτιά της και κατατέθηκαν προτάσεις πολιτικής για μια νέα αναπτυξιακή ώθηση στην Ευρώπη.
Ο κ. Χαρδούβελης τόνισε ότι η Ευρώπη υπερέχει των Η.Π.Α. σε θέματα κοινωνικού κράτους, όπως αυτό φαίνεται στις κοινωνικές δαπάνες, την κατανομή εισοδήματος και το προσδόκιμο ζωής των πολιτών της. Υπολείπεται, όμως, όπως είπε, στο ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης. Επομένως, θα πρέπει να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα και την παραγωγικότητα της οικονομίας της. Για να το επιτύχει αυτό, θα πρέπει να προχωρήσει σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις, θέτοντας τις παρακάτω προτεραιότητες:
- Διαμόρφωση στρατηγικής προς περισσότερη Δημοσιονομική Ένωση
- Υιοθέτηση κοινής αμυντικής πολιτικής, ενόψει και της αποχώρησης των ΗΠΑ από την άμυνα της Ευρώπης
- Κοινή εξωτερική πολιτική ώστε να υπάρχει γρηγορότερη ανταπόκριση στις διεθνείς οικονομικές στρατηγικές προκλήσεις
- Υιοθέτηση κοινών μέτρων για την αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος
- Βελτίωση της εσωτερικής αγοράς, ενισχύοντας για παράδειγμα τις προσπάθειες για την εμβάθυνση της Τραπεζικής Ένωσης (Ευρωπαϊκό Σύστημα Εγγύησης Καταθέσεων) και της Ένωσης των Κεφαλαιαγορών
- Ενίσχυση της ευρωπαϊκής βιομηχανικής πολιτικής
- Μείωση της γραφειοκρατίας και των διοικητικών βαρών της δημόσιας διοίκησης.
- Ταχύτερη και έγκαιρη απορρόφηση των κονδυλίων της ΕΕ
Στην αρχική του τοποθέτηση, ο κ. Χαρδούβελης σημείωσε ότι οι ΗΠΑ καταγράφουν υψηλότερους ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης από την Ευρώπη τόσο σε βραχυπρόθεσμη (2019-2023) όσο και σε μακροπρόθεσμη βάση (2008-2023).
Εξήγησε ότι σε βραχυπρόθεσμη βάση, υπάρχουν δύο κύριοι παράγοντες που εξηγούν την υπερ-απόδοση των Η.Π.Α.: (α) η άκρως επεκτατική δημοσιονομική πολιτική των ΗΠΑ κατά την διάρκεια της πανδημίας Covid-19 (β) το αρνητικό σοκ σε όρους διεθνούς εμπορίου για την Ευρώπη από την εκτόξευση των τιμών ενέργειας διεθνώς λόγω και της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. «Η Ευρώπη εισάγει ενέργεια ενώ οι Η.Π.Α έχουν αυτάρκεια» σημείωσε.
Μακροπρόθεσμα, συνέχισε ο κ. Χαρδούβελης, η απόσταση που καταγράφεται μεταξύ του βιοτικού επιπέδου των ΗΠΑ και Ευρωζώνης αντανακλά διαρθρωτικές διαφορές μεταξύ των δύο οικονομιών και των συστημάτων τους. Συγκεκριμένα αναφέρθηκε στα εξής:
- Δυσμενή δημογραφικά χαρακτηριστικά για την Ευρώπη. Ο πληθυσμός στις ΗΠΑ αυξάνεται ταχύτερα σε σχέση με τον πληθυσμό στην Ευρώπη (3,5 φορές ταχύτερα στο διάστημα 2008-2023) λόγω της μετανάστευσης, μια τάση που, όπως είπε, αναμένεται να συνεχιστεί στο μέλλον.
- Στρατηγική αυτονομία. Η Ευρώπη έχει περιορισμένη αυτονομία σε ενέργεια και κρίσιμες πρώτες ύλες. Για παράδειγμα, η Ευρώπη εισάγει περισσότερο από το ήμισυ της ενέργειας που καταναλώνει. Αντίθετα, η Κίνα εισάγει μόνο το 25%, ενώ οι ΗΠΑ είναι καθαρός εξαγωγέας ενέργειας.
- Αποτελεσματικότητα οικονομικής πολιτικής. Οι διαφορετικές εθνικές προτεραιότητες, οι ελλείψεις και οι καθυστερήσεις στη διαδικασία λήψης αποφάσεων τόσο σε επίπεδο χώρας όσο και σε επίπεδο θεσμικών οργάνων της ΕΕ ευθύνονται σημαντικά για την έλλειψη αποτελεσματικότητας στην Ευρώπη. Οι ΗΠΑ είναι ένα ομοσπονδιακό κράτος. Αντίθετα, η ΕΕ αποτελείται από ανεξάρτητες χώρες που εκπροσωπούνται από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, γεγονός που δυσχεραίνει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
- Ευκολία Χρηματοδότησης: Οι αγορές χρήματος και κεφαλαίου της Ευρώπης παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί εξακολουθούν να είναι κατακερματισμένες και λιγότερο ανεπτυγμένες σε σύγκριση με αυτές των ΗΠΑ.
- Υστέρηση παραγωγικότητας. Κατά το διάστημα 2008-2023, η παραγωγικότητα της εργασίας στις ΗΠΑ αυξήθηκε κατά μέσο όρο κατά 0,8 π.μ. ταχύτερα από της Ευρωζώνης.
- Υστέρηση σε Καινοτομία: Οι δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη είναι συγκριτικά χαμηλότερες στην Ευρώπη σε σχέση με τις ΗΠΑ. Το χάσμα μεταξύ Ευρώπης-ΗΠΑ είναι ακόμα μεγαλύτερο στην καινοτομία του επιχειρηματικού τομέα.
- Ψηφιακή Οικονομία: Η πανδημία Covid-19 έχει λειτουργήσει ως καταλύτης ώστε η Ευρώπη να επιταχύνει την ψηφιακή της μετάβαση. Ωστόσο, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις κατά μέσο όρο εξακολουθούν να υστερούν έναντι των αντίστοιχων αμερικανικών επιχειρήσεων όσον αφορά τις ψηφιακές υποδομές.
- Αγορά εργασίας: Υπάρχει μεγαλύτερη ευελιξία και κινητικότητα στις αγορές εργασίας στις ΗΠΑ σε σύγκριση με την Ευρωζώνη γεγονός που οδηγεί σε υψηλότερη παραγωγικότητα.