Το μάνατζμεντ έχει υποστεί βαθιές αλλαγές τα τελευταία χρόνια (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, επιχείρηση και μάνατζμεντ, εκδόσεις Κλειδάριθμος, 2020). Οι μάνατζερ πρέπει να επιδείξουν προσαρμοστικότητα και ευελιξία για να αντιμετωπίσουν νέες προκλήσεις αλλά και να ανταποκριθούν στις αλλαγές στις προσδοκίες των εργαζομένων.
Γράφει ο Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός*
Το μάνατζμεντ στοχεύει να ορίσει την οργάνωση και τα μέσα που θα επιτρέψουν στην επιχείρηση να επιτύχει στους στόχους της με βάση τους πόρους που έχει στη διάθεσή της. Για τη βιομηχανία στις αρχές του 20ου αιώνα, η πρόκληση ήταν η μαζική παραγωγή σύνθετων προϊόντων με επαρκή παραγωγικότητα και ποιότητα, καθώς και ένα πολύ ανειδίκευτο εργατικό δυναμικό. Διαιρεμένες διαδικασίες, απλές κινήσεις, αυστηροί κανόνες, ελκυστικές αμοιβές… Ο τεϊλορισμός αποτέλεσε μια απάντηση προσαρμοσμένη στα προϊόντα, στο εργατικό δυναμικό, αλλά και στην πραγματικότητα της επιχείρησης της εποχής της, αναδεικνύοντας για πρώτη φορά αυτές τις τρεις διαστάσεις που παραμένουν στο επίκεντρο κάθε τεχνο-διαχειριστικής προσέγγισης.
- Ευέλικτο και υβριδικό μάνατζμεντ για την αντιμετώπιση της μετατροπής της εργασίας
Η τηλεργασία εφαρμόσθηκε μαζικά κατά τη διάρκεια των περιορισμών που εισήχθησαν στη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης, οδηγώντας σε νέες διοικητικές πρακτικές. Ωστόσο, εμφανίζεται μια άλλη τάση: η υβριδική εργασία, που καθιστά δυνατό το συνδυασμό εργασίας δια ζώσης και εξ αποστάσεως. Αυτός ο ρυθμός εκτιμάται ιδιαίτερα από τους εργαζόμενους, επειδή τους επιτρέπει να βρουν μια καλύτερη ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Οι επιχειρήσεις μπορούν επίσης να προσεγγίσουν περισσότερους υποψήφιους και να επεκτείνουν τη ζώνη προσλήψεών τους.
- «Καλοκάγαθη» διοίκηση για τη βελτίωση της δέσμευσης των εργαζομένων
Σήμερα, ο άνθρωπος βασίζεται στο επίκεντρο των στρατηγικών. Οι μάνατζερ πρέπει να δημιουργήσουν ομαδική συνοχή και να καλλιεργήσουν ένα κλίμα εμπιστοσύνης, ικανοποιώντας παράλληλα τις ανάγκες των εργαζομένων προκειμένου να ενισχύσουν τη δέσμευσή τους.
Η πρόκληση είναι να τους επιτρέψει να αισθάνονται καλά, είτε όσον αφορά την επιτυχία τους, αλλά και την υγεία τους. Δεν πρέπει να παραβλέπουμε το γεγονός ότι μια ολοκληρωμένη ομάδα αισθάνεται λιγότερο άγχος και επομένως έχει καλύτερη παραγωγικότητα. Οι μάνατζερ διαθέτουν πολλά εργαλεία που μπορούν να τους βοηθήσουν να επιτύχουν τους στόχους τους, όπως η θέσπιση ενός όρου μη τιμωρίας για λάθη ή η πρόταση στόχων από τους ίδιους τους εργαζόμενους.
- Συμμετοχικό μάνατζμεντ βασισμένο στη συλλογική νοημοσύνη
Αντιμέτωπες με τις σύγχρονες και μελλοντικές προκλήσεις, οι επιχειρήσεις οφείλουν σήμερα να τοποθετήσουν τη συλλογική νοημοσύνη στο επίκεντρο της στρατηγικής τους. Αυτή η ιδέα βασίζεται σε συλλογική εργασία που εκτελείται από μια ποικιλία προφίλ. Αυτή η ανταλλαγή γνώσεων και εμπειρίας συμβάλλει στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της ομάδας, καθώς και στις επιδόσεις της επιχείρησης.
Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος οι μάνατζερ πρέπει να ενθαρρύνουν ένα συμμετοχικό πνεύμα όπου οι εργαζόμενοι αναλαμβάνουν την ευθύνη. Δεν είναι πλέον απλώς παράγοντες, αλλά και πρωταγονιστές των εξελίξεων και των λύσεων που τίθενται σε εφαρμογή. Το κάθετο μάνατζμεντ τείνει έτσι να μετασχηματιστεί και να γίνει οριζόντιο.
- Υπεύθυνο και ηθικό μάνατζμεντ
Οι εργαζόμενοι σήμερα θέλουν να δώσουν νόημα στην επαγγελματική τους δραστηριότητα και/ή να μοιραστούν σημαντικές αξίες με τον εργοδότη τους. Επομένως, το μάνατζμεντ πρέπει να απηχεί μια δεσμευμένη πολιτική Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης(ΕΚΕ. Πρόσφατες μελέτες αποκάλυψαν ότι το 51% των εργαζομένων λέει ότι δεν θέλει να εργαστεί σε μια επιχείρηση που δεν έχει ισχυρή περιβαλλοντική ή κοινωνική δέσμευση. Επιπλέον, μεγάλο ποσοστό θεωρεί την ΕΚΕ ως σημαντικό κριτήριο για την επιλογή μιας θέσης εργασίας. Μερικά παραδείγματα ενεργειών ΕΚΕ προς εφαρμογή (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, πού υπερτερούν οι Κοινωνικά Υπεύθυνες Επενδύσεις, Εuro2day, 27.05.2021):
- Ενθαρρύνει την κινητικότητα.
- Σύστημα μηδενικών αποβλήτων.
- Πρόταση συστήματος δεξιοτήτων.
- Προώθηση της ισότητας των φύλων (μισθολογική πολιτική, ευαισθησία σε θέματα σεξισμού, ίσες ευκαιρίες για ανέλιξη, κ.λπ.).
- Μάνατζμεντ ταλέντων
Η εξέλιξη των επαγγελμάτων και των δεξιοτήτων είναι ολοένα και πιο ραγδαία. Αντιμέτωποι με αυτές τις εξελίξεις, οι μάνατζερ πρέπει να υποστηρίζουν τις ομάδες τους προκειμένου να τις βοηθήσουν και να εξασφαλίσουν τη συνέχιση της απασχόλησής τους (βλ. Ε. Κρασαδάκη, Σ. Α. Τριαντάρη, Κ. Ζοπουνίδης, κοινωνικές-επικοινωνιακές και ψηφιακές δεξιότητες στην εκπαίδευση και στην εργασία του 21ου αιώνα, εκδόσεις Κλειδάριθμος, 2023). Επιπλέον, 9 στους 10 εργαζόμενους έχουν πολύ θετική άποψη για τη συνεχιζόμενη επιμόρφωση που είναι για αυτούς μια ευκαιρία να εξελιχθούν επαγγελματικά. Υπάρχουν επίσης σήμερα πολλά εργαλεία που διευκολύνουν την πρόσβαση στην εκπαίδευση χάρη στη ψηφιακή μάθηση, όπως το e-learning ή blended-learning ή ακόμη mobile learning.
Συμπερασματικά, σε λίγα χρόνια, οι μάνατζερ έχουν στραφεί προς μεθόδους μάνατζμεντ που είναι πιο οριζόντιες και σέβονται τις προσδοκίες των εργαζομένων. Η ιεραρχία, η καθοδική επικοινωνία και η αρχή της εξουσίας αφήνουν περισσότερα περιθώρια για το μάνατζμεντ με καλοσύνη και αυτονομία. Σε επόμενα άρθρα μας θα αναφερθούμε σε θεμελιώδεις αρχές του μάνατζμεντ τον 21ο αιώνα, τα νέα μοντέλα του μάνατζμεντ, τη δέσμευση των εργαζομένων με τις νέες τεχνικές του μάνατζμεντ, κ.ά.
*Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός
Πολυτεχνείο Κρήτης
Επίτιμος Δρ. ΑΠΘ
Paris School of Business