Ενώ για πολλούς η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) μοιάζει με τεχνολογικό θαύμα ή απλώς με ένα «έξυπνο παιχνίδι», οι διεθνείς αναλύσεις πληθαίνουν, προειδοποιώντας για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει στην αγορά εργασίας — είτε πρόκειται για την απασχόληση είτε για τις αποδοχές των εργαζομένων.
Η Τράπεζα της Ελλάδος επισημαίνει πως η παγκόσμια επένδυση στην ΤΝ αγγίζει πλέον το 70% του συνόλου των τεχνολογικών επενδύσεων (2023), γεγονός που καταδεικνύει τη ραγδαία επέκταση της τεχνολογίας σε κάθε πτυχή της παραγωγικής διαδικασίας.
Αυτοματοποίηση και επαγγέλματα σε άμεσο κίνδυνο
Οι πρώτοι τομείς που πλήττονται από την αυτοματοποίηση είναι εκείνοι με χαμηλή ειδίκευση και επαναλαμβανόμενες λειτουργίες: μεταποίηση, λιανεμπόριο, διοικητική υποστήριξη. Ρομπότ, ταμειακές αυτοεξυπηρέτησης και chatbots αντικαθιστούν ανθρώπους με ταχύ ρυθμό. Αντίθετα, θέσεις που βασίζονται σε διαπροσωπική επαφή, όπως η υγεία και η καθαριότητα, παραμένουν προσωρινά λιγότερο εκτεθειμένες.
Πόσες θέσεις απειλούνται και πού
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο υπολογίζει ότι το 40% των θέσεων εργασίας παγκοσμίως θα επηρεαστεί από την ΤΝ. Στις ανεπτυγμένες οικονομίες, η αντικατάσταση παραδοσιακών επαγγελμάτων είναι ήδη σε εξέλιξη. Στις αναπτυσσόμενες χώρες, το πρόβλημα εντείνεται λόγω περιορισμένης πρόσβασης σε εκπαίδευση και κατάρτιση, αυξάνοντας τις πιθανότητες ανεργίας.
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, το 14% των θέσεων εργασίας στα κράτη-μέλη του κινδυνεύει άμεσα από αυτοματοποίηση, ενώ το 32% θα υποστεί σημαντικές αλλαγές. Οι εργαζόμενοι με χαμηλά προσόντα βρίσκονται στη χειρότερη θέση.
Τεχνητή Νοημοσύνη: Δημιουργεί ή καταργεί θέσεις;
Η έκθεση του World Economic Forum προβλέπει ότι μέχρι το 2030 η αυτοματοποίηση και οι διαρθρωτικές αλλαγές θα επηρεάσουν το 22% των σημερινών θέσεων εργασίας. Παράλληλα, η ΤΝ θα δημιουργήσει 170 εκατομμύρια νέες θέσεις (14% της συνολικής απασχόλησης), αλλά και θα οδηγήσει στον εκτοπισμό 92 εκατομμυρίων (8%).
Το καθαρό ισοζύγιο δείχνει κέρδος 78 εκατομμυρίων θέσεων (7%), ωστόσο η μετάβαση δεν θα είναι ομαλή. Οι αλλαγές αφορούν περισσότερο το είδος, την εξειδίκευση και την τοποθεσία της εργασίας, και λιγότερο τον συνολικό αριθμό των θέσεων.
Εντείνονται οι ανισότητες και η εργασιακή πόλωση
Η Τεχνητή Νοημοσύνη επιτείνει τις μισθολογικές ανισότητες: αυξάνει τις αμοιβές όσων διαθέτουν ψηφιακές και τεχνολογικές δεξιότητες, ενώ παγώνει ή μειώνει τους μισθούς σε επαγγέλματα χαμηλής εξειδίκευσης. Παράλληλα, εντείνει την πόλωση της αγοράς εργασίας, μειώνοντας τη ζήτηση για μεσαία ειδίκευση (διοικητικές θέσεις) και ενισχύοντας τις δύο ακραίες κατηγορίες: υψηλής και χαμηλής εξειδίκευσης.